İhvân-ı Safâ felsefesinde varlık - matematik ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada İhvân-ı Safâ'nın varlık anlayışı ile onların matematik ilimleri arasında gördüğü ilişki ele alınmıştır. İhvân-ı Safâ, matematik ilimlerini felsefi ilimlerin temeline yerleştirmiş, bazı temel konuları bu ilimler üzerine bina etmiştir. Bu ana konulardan biri de varlık anlayışıdır. İhvân Tanrı'nın varlığı ve birliği başta olmak üzere Tanrı'nın yaratmış olduğu varlıkların oluşum süreçlerini açıklığa kavuşturma adına matematik ilminin olanaklarını kullanmıştır. Bu bağlamda İhvân'da matematiğin ilimler sınıflandırılmasındaki konumu, matematik ilimlerini ele alış biçimi, bu ilimlere verdiği önem ve yararlandığı kaynaklar ortaya konmaya çalışılmıştır. Sudûr nazariyesi çerçevesinde değerlendirilen varlık anlayışının açıklanmasını aklileştirmede matematiğin rolü ve önemi tartışılmış, İhvân'ın matematik ilimlerine yüklemiş olduğu metafizik anlamların amacı ele alınmış, bunun beraberinde getirmiş olduğu problemler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Âlemdeki nizam ve gâyeyi temel alarak Tanrı'nın varlığı ve birliğini göstermeye çalışan İhvân'ın bu ilişkiyi ortaya koymasında matematiğin nasıl bir işleve sahip olduğu ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: İhvân-ı Safâ, Varlık, Matematik, Felsefe

This study deals with the relationship between the concept of existence in understanding of Ikhwan al Safa (the Brethren of Purity) and their approach to mathematical sciences. Ikhwan al Safa puts mathematical sciences on the base of philosophical sciences and builds some disciplines on this basis. One of these main subjects is the understanding of existence. Ihkwan uses the possibilities of mathematical sciences in order to explain the processes of existences which God created, included existence of God and the unity of God firstly. In this context, according to Ikhwan's understanding, we try to manifest the position of classification of mathematics in the disciplines, the kind of dealing with mathematical sciences, its giving importance to these disciplines and sources from which it benefits. We try to discuss the role and importance of mathematics on reasoning of explanation of understanding of existence evaluated in the framework of the Theory of Sudûr, to deal with the aim of metaphysical meanings which Ihkwan attributes to mathematical sciences and to manifest the problems related. We try to deal with the function of mathematics in understanding Ihkwan trying to show the existence and unity of God, grounding on the order and aim in the universe.Key Words: Ikhwan al Safa (the Brethren of Purity), existence, mathematics, philosophy