Siyasal alanda erkekliğin inşası: Kürt siyasi hareketinde cinsiyetin yeniden konumlanışı

Abstract

Bu çalışma, Kürt siyasi hareketinin `kadınları özgürleşmeye, erkekleri ise erkekliklerini öldürmeye` çağıran söyleminin somut olarak gündelik hayat içerisindeki ataerkil pazarlıklarda ve erkekliğin inşasında nasıl bir rol oynadığını anlamak üzere yola çıkmıştır. Bu bağlamda, Kürt siyasi hareketinin yasal temsilcisi sayılan BDP' nin cinsiyet söyleminin erkek siyasetçiler cephesinden gündelik hayat sosyolojisi açısından tartışmak araştırmanın ana sorunsalını oluşturmaktadır. Erkeklerin kadınlarla yakın/yüz yüze ilişkilerinde (eşleri, kız kardeşleri, anneleri ve kızları) bu `özgürlükçü söylem`i nasıl yorumladığı, kadın-erkek ilişkilerinin gündelik hayat pratiklerinde nasıl kurulduğu ve ataerkilliğin bu özgürlükçü söylem içinde nasıl yeniden inşa olduğu ana eksendir. Zira erkekliğin özellikle özel alanda nasıl inşa olduğu kadın-erkek ilişkilerini anlama noktasında önemli bir gösteren olup; ataerkil örüntülerin özgürlükçü söylemin içinden nasıl ve hangi biçimlerde sızarak aile içi pratiklere etnisite, din ve sosyal sınıf düzleminde yansıdığını anlamaya çalışmaktadır. Tez çalışması için 10 erkek siyasetçi ve 5 siyasetçi yakını (eş, kız, anne, kız kardeş vb.) ile görüşüldü. Bunun yanında ulaşılabilen kadın siyasetçiler ile derinlemesine mülakatlar gerçekleştirildi. Görüşmeci profili belirlenirken farklı yaş ve eğitim durumu, evli ve bekâr olma şekildeki değişkenler görüşmecilerin, cinsiyet ilişkilerine bakış açısını etkileyeceği düşünüldüğü için göz önünde bulunduruldu. Bu noktada erkeklerin ister eğitim durumu ister yaş veya mensup oldukları sosyal sınıfın etkisi ile cinsiyete duyarlı kodları olsa da bütün bu değişkenler bir yana Kürt hareketinin cinsiyet mefhumu üzerine olan genel politikaları içinde bulunmanın/çalışmanın cinsiyet eşitliği konusunda duyarlılıklarını arttırdığı söylenmelidir. Erkeklerin siyasal yaşamları ile beraber yeni bir arayış içine girdikleri, kadın ve erkeğe yüklenmiş toplumsal cinsiyet kodlarının cinsiyete duyarlı bir hale evirildiği anlaşılmıştır. Ama kamusal alanda cinsiyetlerin –yeniden- belirlenişi ve kırılmaya maruz kalan ataerkil örüntüler özel alanda da aynı paralellikte ilerlememektedir. Cinsiyet politikasının özel alanda harekete geçmesini etkileyen farklı değişkenler mevcuttur. Erkekler hem kamusal hem de özel alandaki bu değişimin tek öznesi değil ama bu onlara rağmen gelişen bir süreç de değildir. Yani erkekler bir itme gücüyle de olsa kısmen bu değişimin gönüllü katılımcısı durumundadır. Meydana gelen değişim, kimi zaman her anlamda referans aldıkları hareketin öncüleri ve özellikle Abdullah Öcalan'ın çizdiği perspektiflerin hayata geçirilmesiyle ya da bunun tazyiki ile gerçekleşmektedir. Kimi zaman ise hareket içerisinde kurumsallaşan ve etki alanını genişleten kadın siyasetçiler veya siyasal hareket içerisindeki erkeklerin yaşamlarındaki kadınların yön vermeleri ile bahsi geçen değişim olabilmektedir. Dolayısıyla bu çalışma Kürt hareketinde erkeklerin cinsiyete duyarlılaşma sürecinde kamusal/siyasal gerilimini sorunsallaştırmaya çalışmaktadır.Anahtar Kelimeler: Cinsiyet Rolleri, Toplumsal Cinsiyet, Erkeklik, Kürt Siyaseti, Özel Alan

This study aims to understand the role of the Kurdish political movement that ask for `the women to liberate themselves and the men to kill their masculinities` in the the constructing of masculinities and in the patriarchal bargains in the course of everyday lives. The main problematic of this study is to analyze the gender discourse of the PDP (Peace and Democracy Party, BDP), i.e., the legal representative of Kurdish political movement in Turkey, from the view of the male politicians and in the context of the sociology of personal life. This thesis is mainly addressing these questions; how the men interpret this libertarian discourse in their close relations with the women (their wives, sisters, mothers and daughters), how relations between the men and the women are established during personal life practices and how the patriarchy is positioned in the context of this libertarian discourse. The problem of how the masculinity is established in private sphere is particularly important. So this study is discussing how and in what forms the patriarchal patterns overrun the libertarian discourse and reverberate in domestic family life in terms of ethnicity, religion and social classes.For the purpose of my research, I interviewed with ten male politicians and five relatives of the politicians (wife, daughter, mother, sister, etc.). Besides, in-depth interviews were conducted with female politicians. The variables such as age, education and marital status were taken into consideration when I selected the interviewees. All these variables were thought to be affective on the views of the interviewees regarding gender relationsThe politicization process which started with a quest for democracy has been turned into a way of life and political sphere has become the power that motivates male politicians in all aspects of their life. The women, both with their political performance and with their private relations, have shaken the power and uprooted the conventional roles. While the presence of the women in political sphere democratizes this sphere and make the masculine policy discourse to evolve, in the imagination of the male politicians sharing this sphere causes the anxiety of losing power. On the other hand, the presence of female politicians serves as a control mechanism for male politicians and assists in destroying the codes of traditional patriarchal patterns. Although the men may have gender-sensitive codes because of their educational background, age, or the social classes they belong, it should be stated that being a part of the movement certainly increase their sensitivity with regard to gender equality.It is reached the conclusion that the men, during their political career, start to look for a new thinking in their entire life and the gender codes that has been imposed on the men and the women, they become more gender sensitive. The reformation of genders and the change of patriarchal patterns in public sphere do not conform to patterns in private sphere. There are different variables that shape the gender relations in private sphere. It will not be wrong to assert that the men are not the agents of this change both in public and private sphere. At times, the transformation within the party was possible through the driving leaders of the movement and the perspectives of Abdullah Öcalan who they occasionally may refer on this issue. At other times, the female politicians who are well organized in the movement and have great influence on it, and the other women who are the close relatives of the male politicians are the real causes that transform the male politicians. Key words: Gender Roles, Social Gender, Masculinity, Kurdish Politics, Private Sphere