Ebû İshâk eş-Şîrâzî`nin kıyas anlayışı

Abstract

Ebû İshâk eş-Şîrâzî, Şâfiî mezhebinde İmam Şâfiî'den sonra fıkıh usûlü alanında eserleri bir bütün olarak elimize ulaşan ilk usûlcülerden biridir. Şâfiî mezhebinde hem usûl hem de furû' alanında önemli eserler vermiştir. Bu eserler kendisinden sonraki dönemlerde uzun bir süre Şâfiî mezhebinin temel başvuru kitabları arasında yer almıştır. Yine bu eserler Şâfiî âlimleri etkilemiş ve bu mezhebin düşüncelerine yön vermiştir. Şîrâzî, birçok konuda Şâfiî'nin görüşlerine bağlı kalmış, ancak başta kıyas konusu olmak üzere birçok konuda da Şâfiî'nin görüşlerinden farklı görüşler ifade etmiştir. Bu çalışmada Ebû İshâk eş-Şîrâzî'nin et-Tebsıra, el-Luma' ve Şerhu'l-Lüma' adlı eserleri çerçevesinde usûlü'l-fıkhın en önemli konularından biri olan kıyas konusu incelenmiştir. Bu bağlamda Şîrâzî'nin kıyas için yapmış olduğu tanım, kıyasın hüküm çıkarmak için geçerli bir yöntem olduğu hususundaki temellendirmesi, kıyasın şart ve rükünleri, kıyasın çeşitleri, illet belirleme yöntemleri ve kıyas ile ilgili diğer konular hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Bu konulardaki görüşleri gerekli görülen yerlerde kendisinden önceki usûlcülerin görüşleri ile kıyaslanarak, Şîrâzî'nin Şâfiî mezhebinin usûlüne yapmış olduğu katkılar ve takip etmiş olduğu yöntem belirlenmeye çalışılmıştır.

Abu Ishaq al-Shirazi is one of the first methodologists whose works came to us as a whole in the field of fiqh after Imam Shafi in the Shafi'i sect. He has produced important works in the field of Shafi'i sect in the field of both usûl and furû. These works were among the main reference books of Shafi'i sect for a long time in the following periods. These works also influenced Shafi'i scholars and directed the ideas of this sect. Shirazi remained in tune with the views of Shafi'i on a number of issues, but he expressed his views differently from the views of Shafi'i on many issues, in particular on the subject of qiyas.In this study, qiyas which is one of the most important subjects of usulu-fiqh was analyzed within the framework of Abu Ishaq esh Shirazi's works called et-Tebsira, al-Luma and Sharh al-Lumma. In this context, the definition of Shirazi for the qıyas, the basis for the qiyas of the, his ideas about the basics and conditions of qiyas, the types of qiyas, the methods for the determinating illet and the other issues related to qiyas are examined. The views of Shirazi related to these issues, his contributions to the methodology of Shafi'i sect and the method he has followed have been tried to be determined by comparing wıth the views of the earlier methodologists or scolors.