İbn Haldûn`da mülk düşüncesi

Abstract

Orta Çağ İslam-Arap düşünürlerinden olan İbn Haldûn, çok yönlü kişiliği ile hem yaşadığı dönemi hem de sonrasını etkilemeyi başarmıştır.Aynı zaman da farklı kültürlerin düşünürleri de İbn Haldûn'un gerek siyasi gerekse ekonomik düşüncelerini oldukça önemsemiştir.Günümüzde halen sosyolojik, siyasi ve ekonomik fikirlerinden esinlenilmektedir. İbn Haldûn'un kendine özgü felsefi duruşunu sergilediği ve bilinen en önemli eseri Mukaddime'dir. Kendine özgü felsefi ve ekonomik görüşlere sahiptir.Mukaddime adlı eserinde ilmi görüşlerine;sosyal, siyasi, ekonomik, mali olaylara dair ve aralarındaki ilişkilere önemli ölçüde yer vermiştir.İbnHaldûnMukaddime'sinde, tarihi olayları neden-sonuç ilişkisi içinde incelemiş ve toplumlara dair bazı sonuçlar elde etmeye çalışmıştır.Toplumsal olayları birçok açıdan çözümlemek için tarihin bilinmesinin önemini vurgulayan düşünür çok da haksız sayılmaz. Sonuçta toplum birbirini tamamlayan makaraların dişlilerinden farksız bir şekilde işler. Tarihin akışına baktığımızda ekonomi kurumunun bozulduğu toplumlarda, diğer temel kurumlarında(siyaset,eğitim,din,aile) bozulmaya başladığını görmemiz mümkün.Kendine has tutumuyla düşünsel duruşunu sergileyen İbn Haldûn eserlerinde birkaç kavramın önemi oldukça vurgulamıştır.Umran, asabiyet, mülk, devlet, siyaset, iktisat ve halifelik İbn Haldûn'un düşünce dünyasının anahtar kavramlarıdır.İbn Haldûn için bireysel yaşam imkansızdır.Kişi toplumsal yaşamı kendisi için onaylamak zorundadır. Toplumsal yaşamı ele alırken düşünür; bedevi ve hadari toplumlar olarak iki sınıfa ayırmaktadır. Bedevi toplum tipi için siyasi otorite olarak `Reis` (başkan)'ı görmekte, hadari toplum tipi için de `Hükümdar` otorite olarak kabul etmektedir. Mülk kavramını ise asabiyetin giderek ulaştığı nihai gaye olarak görür.

Ibn Khaldûn, one of the Muslim Islamic-Arab philosophers of Middle Ages, has managed to impressboth his priodand the follow ingperiods with his versatilepersonality. At thesame time thephilosophers of differentculturesalsoattachedimportancetoIbnKhaldûn'spoliticalandeconomicalideas. Today, his sociological, politicalandeconomicprocessing of ideasarestillbeinginspired. Known as historian, sociologist, andpolitican, IbnKhaldûn'smostrenownedwork is 'TheMuqaddimah'. IbnKhaldûn had his ownpoint of view. IbnKhaldûnemphasizedpolitical, economical, financial, politicalideasandtherelationbetweenthem. In his workTheMuqaddimah; IbnKhaldûnexaminedhistoricalevents in cause-effectrelationshipsandtriedtogetsomeresultsaboutthesocieties.IbnKhaldûnemphasizestheimportance ofhistorytoanalyzesocialevents. It is impossibletothinkhistory apart fromsociety since thesocietydoes not workdifferentfromthegears of thereelse whichcompleteeachother. It is cleartoseethatwhenwelook at thepast, at thesocieties, whereeconomywasbroken, otherinstitionssuch as politics, education, religion, family..etcwerealsobroken. IbnKhaldûn , having a uniquepoint of view , emphasizestheimportance of someconsepts in his Works. Prosperity, civilisation, rule, politics, economy, andcaliphatearekeyconcepts of IbnKhaldûn'sframe of mind.Individual life is impossibleforIbnKhaldûn. A person has toapproveandacceptsocial life forhimself. Whileregardingsocial life, Ibn Khaldûnclassifiessociety in twogroups: Bedouinsocietiesandsettledsocieties. ForBedouinsocieties; he considers 'Reis (chief)' as a politicalauthorityandforsettledsocieties he considers 'hükümdar (sovereign)' as a politicalauthority. IbnKhaldûnregardsrule as an aimwhichcivilizationreaches step by step.