Kentsel dönüşüm, kent hakkı ve temellük olgusu: Saraçoğlu Mahallesi`nde gündelik hayat üzerinden mekânsal bir okuma

Abstract

Çalışmanın amacı, mimarlığın sınırlarının ve temsil kalıplarının çözüldüğü günümüz dünyasında, mekân kavramını yeniden ele alıp, bir mahalle üzerinden mekân okuma denemesi yapmaktır. Mekânın toplumsal yaşamla içiçe bir olgu olduğu düşünüldüğünde, mekân okuma denemesi sadece mekânların planları, görünüşleri ve fiziksel özellikleriyle sınırlı kalmamaktır. Çünkü mekân toplumsal sürecin ifadesini bulduğu dinamik ve değişen bir olgudur. Bu nedenle çalışma; mahalledeki insanların mekânla kurudukları ilişkiler, yeniden anlamlandırılıp üretilen mekânlar ve bu mekânların insanlar üzerindeki etkisi üzerinedir.Toplumsal bir üretim olarak ele alınan mekân olgusu, kentsel dönüşüm kapsamındaki Saraçoğlu Mahallesi üzerinden incelenmektedir. Mahalleden edinilen izlenimlerle, amaç, mekânın üretimini ve sahiplenme olgusunu temellük olgusuyla okumak başka bir ifadeyle kent hakkını mülkiyet olgusunun dışında okumaya çalışmaktır. Temellük etmek;mekanın üretim, değişim ve dönüşüm süreçlerini kentin bileşenlerinin oluşturmasıdır. Temellük olgusuyla, mahalledeki insanların gündelik hayat pratikleri ve iktidar ilişkileri birlikte ele alındığında mekânın sahiplenilmesi, insanların mekânları yeniden üretim pratikleri olarak düşünülebilir.Çalışmanın esas amacı, mahalledeki mekânları gündelik hayatla birlikte ele alarak, kodlanmış, düzenlenmiş, belirli temsillerle tanımlanmış mekânları, bunların dışında okumaya çalışmaktır.

This thesis is an attempt to study space in a neighbourhood vicinity. This is an attempt for the sake of re-evaluating space as a concept since the limits of architecture and its frames of representation have been disintegrated by contemporary studies. Once space is understood as a phenomenon which is integrated with the social life, conventional representations of space in terms of its corporeal properties such as plans, façades need to be surpassed in order to be able to study space. This necessity is a consequence of understanding the space as an altering and driving phenomenon in which the social progress finds its disposition. Hence, this study focusses on the way the habitants of the neighbourhood are related to the space, the space which is re-depicted and produced, and lastly the effect of this sort of space on the occupants of such space.Space as a social construct is studied via Saraçoğlu Neighborhood in the city of Mardin, Turkey. From the observations acquired from the neighbourhood, approaching the right to the city as a concept extricated from the notion of property and instead understanding the right to the city as production of space and claiming the space via appropriation comprise the aim of this study. Appropriation is possible when constituents of the city are directly involved with the production, exchange and alteration of space. With appropriation, everyday life activities of the occupants of Saraçoğlu Mahallesi and their relationship with existing power structures can lead to an interpretation of claiming the space and re-production of the space. The main aim of this study is to understand the space in Saracoğlu Mahallesi with reference to everyday life, in order to advance towards pursuing a study of the space without coded, regulated and established definitions of space.