Post dodesil benzenin yapısı ve sülfolanabilme özelliklerinin incelenmesi

Abstract

O Z E T Alkil-benzen sülfonatlar, lubrikasyon yağlarına temizleyici özellik kazandıran büyük molekül ağırlıklı ürünlerdir. Dodesil benzen üretimi sırasında elde edilen post dodesil benzen de bu amaçla kulla nılan ham maddelerden biridir. Bu çalışmada, Petkim Petrokimya A^Ş.'nde üretilen post dode sil benzenin lubrikasyon yağı deterjan katkı maddesi üretimine uygun yapıda olup olmadığı incelendi. Çalışmaya post dodesil benzenin fizik sel ve kimyasal özelliklerinin saptanmasıyla başlandı. Daha sonra ça lışma, post dodesil benzenin yapısal analizinin ve sülfolanma özelliği nin incelendiği, iki bölümde toplandı. Yapj.sal analiz İR spektroskopik yöntemle yapıldı. İlk aşamada post dodesil benzenin içerdiği alkilatların türleri, ikinci aşamada hu alkilatlarm miktarları saptandı. Bu bölümdeki çalışmalar, post dode sil benzenin mono-ve meta-di-alkilatlar ağırlıklı olduğunu gösterdi. Mono- ve meta-di~alkilatlarm kolay sülfolanabilen maddeler olması nedeniyle çalışma sonunda post dodesil benzenin sülfolanmaya yatkın bir ürün olduğu kanıtlandı. Çalışmanın ikinci bölümünde, post dodesil benzenin sülfonas- yon koşulları belirlendi. Bu amaçla iki ayrı. prosese göre, sülfolayıcı ve seyreltici madde konsantrasyonları değiştirilerek- sülfonasyonlar. yapıldı. Sülfonasyon ürünleri verim, molekül ağırlığı, içerdiği inorga nik asit ve sülf ulanmamış yağ miktarları yönünden incelendi. Bu bölüm deki çalışmalar ile de endüstriyel üretime yönelik sülfonasyon prosesi ve sülfonasyon koşulları saptandı.

5 -ş 11 - S Y N O P S I S Alkylbenzene sulphonates are high molecular weight products which impart cleaning properties to lubricating oils. By product of dodesyl benzene production, post dodesil benzene, is one of the raw materials to be used for their synthesis. Suitability of the post dodesil benzene produced by Petkim Fetrokimya A.Ş. for the production of detergent additives for lubricating oils is investigated by determining its physical and chemical properties, it's chemical structure and it's sulphonation parameters. The structure of Petkim' s post dodesil benzene is investigated by IR speccroscopy. Alkylate types are determined both, qualitatively and quantitatively by this technique. As a result of these studies it is understood that post dodesil benzene, in question consists of mostly mono and meta-di-alkyl benzenes. Since these alkylates are easily sulphonated, post dodesil benzene is defined as `suitable` for sulphonation. In the second part of our work sulphonation conditions of post dodesil benzene is investigated. For this purpose, sulphonations are carried out according to two different processes by using different consantrations of the sulphonating agent and the diluent. Products obtained' are investigated from the point of view of yield, molecular weight, ino,rganic acid content and unsulphonated oil. Thus, an industrial sulphonation process and sulphonation conditions are determined.