1964-1979 döneminde Türkiye`nin dış ticareti ve bir model denemesi

Abstract

- v - II-ÜZET Bu çalışmada 1964-1979 yılları için Türkiye'nin dış ticareti ince lenmektedir. İnceleme yapılırken devalüasyon politikalarına ağırlık verilmiştir. ilk bölümde, gelişmekte olan ülkelerin dış ticaret sorunlarının üzerinde durulmuştur. Dış ticaret politikalarını tayin eden en önemli faktörlerin gelişmişlik düzeyi, ekonominin büyüklüğü ve öz kaynaklar olduğunu` söylemek mümkündür. Ancak, gelişmekte olan ülkelerin karşılaştıkları problemlerin çeşitliliğinden ötürü bu ülkelerin izlemeleri gereken optimal politikalar hakkında genellemeler yapmanın güç olacağı da vurgun! anmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, Türk ekonomisinin ihracat, ithalat, dış borçlanma ve isçi dövizi Öğeleri incelenmekte ve sözkonusu dönem içinde ithal ikamesine ağırlık verildiği, ihracatın yeterince teşvik edilmediği, döviz kurunda yapılması gereken ayarlamalarda geç kalındığı ve işçi dövizlerinin ekonomi için önemli bir kaynak teşkil ettiği saptanmaktadır. Üçüncü bölümde, Türkiye ekonomisi için yapılmış model çalışmalarından bazılarının genel yapılarına değinildikten sonra dış ticaret ile ilgili bölümlerine ağırlık verilmektedir, incelenen dokuz model şunlardır: - Ekonometrik Modeller ve Türk Ekonomisi için Bir Deneme - U. Korum - Türkiye'nin Ekonometrik Modeli 1950-1974 - S.özmucur - Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Rlanı Modeli - Dünya Bankası 1974 Modeli - K. Derviş - S. Robinson Modeli - Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Modeli - Dünya Bankası 1980 Raporu - K. Derviş - J.De Melo - S. Robinson 1981 Modeli - Türk Ekonomisi için Ekonometrik Bir 'Model Çalışması: TEM 1 - F. Yağcı- Vi - Çalışmanın dördüncü bölümünde ise dış ticaret politikalarını ince lemeye yönelik olarak geliştirilen model yer almaktadır. Modele önce egzojen, daha sonra ise endojen olarak dahil edilen devalüasyon oranı çalışmanın politika değişkenidir. Dinamik simülasyon tekniğinden faydalanılarak kurulmuş olan modelde milli gelir» tüketim, yatırım, sermaye stoku, ithalat ve ihracat endojen; dış. borç ve işçi dövizleri ise egzojen değişkenler olarak yer almak tadır. Modelden iki çözüm dizisi oluşturulmuştur. İlk çözüm bir önceki yılın gerçekleşmiş değerleri, diğeri ise sadece başlangıç yılı değerleri kullanılarak elde edilmiştir. Geliştirilen model ile 1964-1979 yıllarının incelenmesi yapıldiktan sonra bazı politikalar irdelenmiştir. Döviz kurunun egzojen alındığı bölümde devalüasyonun, dış borçlanmanın ve kıpılmış -xrh tüketimin etkilerini incelemek amacı ile denenen politikalar şun- -: :%^ lardır:. Kur politikaları Tarihsel gelişim simülasyonu (Temel Çözüm) -- - Sabit Kur politikası ^S% - Sürekli % 3 Devalüasyon Politikası _ - Sürekli % 5 Devalüasyon Politikası J^_ - Sürekli X 3 Revalüasyon Politikası. ^ı - Sürekli % 5 Revalüasyon Politikası Dış Borçlanma Politikaları - Borç Almama Politikası - Dış Borç Almadan Sabit Kur Uygulaması - Dış Borç Almadan Sürekli % 5 Devalüasyon Politikası - Dengeli Borçlanma Politikası Tüketim Politikaları - % 3 Oranında Kısılmış Tüketim Politikası - % 5 Oranında Kısılmış Tüketim Politikası- vii - Döviz kurunun endojen alındığı benzetimlerde ise dış borçlanma ve kısılmış tüketimin etkileri araştırılmıştır. Denenen politika benzetimleri şunlardır: - Borçlanmama Politikası - İhracat Hacmini Milli Gelire Oranla Sabit Tutan Kur Politikası - İhracatı Oransal Olarak % 3 Genişleten Politika - İhracatı Oransal Olarak % 5 Genişleten Politika Çalışmanın son bölümünde ise, politika benzetimlerinden elde edilen sonuçların değerlendirilmesi ve modelin diğer modellerle mukayesesi yer almaktadır. Çalışmada, kantitatif araçlar kullanılmış ve bu araçların kullanımı ile belli sınırlar içinde daha iyi politikalar geliştirilebileceği, daha sağlıklı bir ekonomik gelişmeye gidilebileceği gösterilmeye çalışılmıştır. Politika benzetimlerinden en etkili politika değişkeninin tüketim olduğu görülmektedir. Devalüasyonu içeren politikaların da makro ekonomik açıdan olumlu neticeler verdiği ve modelde yer alan dış ticaret öğelerinin bu politikalar izlendiğinde maksimum artış oranlarına eriştikleri gözlenmiştir.

vııı - III- SUMMARY (İngilizce özet) In the study presented here, Turkish foreign trade during 1964-1979 has been investigated, with particular reference to devaluation policies. In the first section, foreign trade problems of develop ing countries are discussed, especially with regard to advantages of expanding the volume of foreign trade, Economic development requires foreign exchange which must be secured from exports and other sources. Generalizations about optimal policies are not. easy to make, since problems are diverse, and developing countries may exhibit wide ranging differences. On the other hand, it* is found that the most important factors determining foreign trade policy are: level of development, size of the economy and endogenous resources of the economy. In the first part of the thesis research work which also includes studies on Turkey are analised. In these studies the influence of policies and development strategies, including that of, Turkey take part. Later, global developments in the last ten years are investigated. Overall, Turkish economic growth performance in the 1960s, development occurred with moderate reliance on foreign assistance. In the* 1970s it was supported by large increases in workers' remittances, but after 1974 by an excessive reliance on foreign borrowing. Turkey's structural peculiarities can be grouped in three categories: a) A low export orientation of the economy is associated with, a more or less `normal` import level relative to 60P for a country of Turkey's size and per capita income. b) The ratio of domestic saving to GDP is considerably below the average for middle income countries.- IX - c) The proportion of the labor force employed in industry is quite low compared to other large middle income countries. Item a comprises the main subject of the thesis. In the second section of the study, Turkey's exports, imports, foreign borrowing and workers' remittances are explored. It is found that during the period of interest, an important substitution policy is adopted; exchange rate adjustments are made too late; exports are not sufficiently promoted, and workers' remittances have been one of the most significant sources of foreign currency. A literature survey has shown a number of models that were developed with the objective of quantifying various aspects of the Turkish economy. In particular, in the third part of the thesis, the following models were paid special attention: - The Econometric Model of U. Korum - The Econometric Model of S.Dzmucur - The Third Five-Year Plan Model - The World Bank 1974 Study - The General Equilibrium Model of Derviş and Robinson - The Fourth Five-Year Plcin Model - The World Bank 1980 Study - Derviş, de Mel o and Robinson 1981 Model - The Econometric Model of F. Yağcı, TEM 1. In the fourth section of the thesis a modelling approach has been taken and a simulation model has been formed. The objective of the thesis is to put foreign trade in the right perspective and to lead it to a positive balance. Foreign trade is seen in a macro economic perspective. In formulating the model the least number of significant variables are chosen. The components of foreign trade are export, import, workers' remittances- X - and foreign borrowing, with foreign borrowing taken as exogenous. The basic policy variable in the model is taken tp be the exchange rate. All the data are expressed in terms of fixed 19.68 TL, currency. The exchange rate is first taken as exogenous but later as endogenous in analysing the effects of alternative foreign trade policies. National income is expressed as a Cobb-Douglas function of capital stock arvd imports instead of capita.! s±ock and labor. Experiments indicate increasing returns to scale. The model was solved In two different modes; first, by using the actual data of the previous year, second, by using the data of the initial year (1963). Policy simulations were grouped in three categories. 1- Exchange Rate Policies 2- Foreign Borrowing Policies 3- Reduced Comsumption Policies The following, scenarios were generated by using exogenous exchange rates: 1. Historical simulation 2. Fixed exchange rate policy 3. 3% devaluation annualy 4. 5% devaluation annualy. ' 5. 3% revaluation annualy 6. 5% revaluation annualy 7. Non-borrowing policy 8. Non-borrowing with fixed exchange rates 9. Non-borrowing with 5% devaluation 10. Balanced borrowing policy 11. 3% reduced consumption 12. 5% reduced consumptionXI Policies of devaluation are observed to result in positive influences on foreign trade. A too highly valued Turkish Lira leads to negative effects, particularly on foreign trade and especially on export earnings. If. the main objective is a non-borrowing policy, then a devaluation policy must be persued leading to a similar GDP growth but with increased exports. It is possible to conclude that among the policy simulations that of reducing consumption turns out to be the most effective. In one of the simulations with endogenous exchange rate the objective persued was one of no foreign borrowing, while in the other, the objective was tending towards an open economy. The latter objective was studied for three cases. The following scenarios were generated by endogenous exchange rates: 1. Non-borrowing policy 2. Exports/GDP constant 3. Exports/GDP growing by 3% 4. Exports/GDP growing by 5% From the results obtained, the following general conclusions can be drawn*. In order to achieve the most favourable macroeconomic development, the most effective policy is reducing consumption, whereas the most effective policy instrument to expand the volume of foreign trade is devaluation.