Lise son sınıf öğrencilerinde iç-dış kontrol odağı , sürekli öfke ve öfke ifade tarzı ve zekâ arasındaki ilişkinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, üniversite sınavına hazırlanırken aşırı stres ve baskı altında hayatlarına dair en önemli kararlardan birini vermek zorunda kalan lise son sınıf öğrencilerinde birbirleri ile anlamlı bir ilişki gösteren, davranışlar üzerinde önemli etkileri olduğu düşünülen iç-dış kontrol inancı, zeka düzeyleri ile doğal bir özellik olarak var olan öfke duygusu ve öfke tarzı incelenmesidir.Ankara'dan 37 erkek, 63 kız; İstanbul'dan 55 erkek, 45 kız olmak üzere toplam 200 üniversite sınavına hazırlanan lise son sınıf öğrencisi araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Öğrenciler demografik bilgileri için Öğrenci Bilgi Formu doldurmuşlardır. Öğrencilerin kontrol odaklarını belirlemek için Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ) (Dağ,2002), öfke tarzları için Sürekli Öfke-Öfke Tarz Ölçeği (SÖÖTÖ) (C.D.Spielberger,1983- Özer, 1994) zeka düzeylerini belirlemek için de Cattell Zekâ Testi 2A (Cattell,1957) uygulanmıştır.Verilerin analizi SPSS (Statistical Package for Social Science) 11.5 paket programında kullanılmıştır. Kontrol Odağı ve Öfke alt ölçeklerinin her biri için İç Tutarlık (Cronbach Alfa) katsayıları hesaplanmıştır. Farklar için bağımsız grup sayısı iki olduğunda Mann Whitney U testiyle bağımsız grup sayısının ikiden fazla olduğu durumlarda ise Kruskal Wallis testleriyle incelendi. Kategorik karşılaştırmalarda Ki-Kare veya Fisher'in Kesin testi kullanıldı. İlişkilerin istatistiksel olarak anlamlılığı Pearson Korelasyon testi kullanılarak incelendi. p<0,05 için tüm sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.Araştırmada annesi üniversite, babası lise mezunu olan ve tek çocuklu öğrencilerin davranışlarının sonucunu daha çok şansa bağladıkları saptanmıştır. Babası lise mezunu olan öğrencilerin ise ?Adil Olmayan Dünya İnancı? alt faktörü puanlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Annesi lise mezunu olan öğrencilerin ise Sürekli Öfke puanlarını yüksek olduğu görülmüştür. İstediği bölümü kazanan öğrencilerin öfkelerini Kontrol altına aldıkları saptanmıştır. Öğrencilerin İç ? Dış Kontrol Odağı ve Sürekli Öfke-Öfke İfade Tarzı puanlarında cinsiyet ve okul türüne bağlı olarak herhangi bir farklılık görülmemiştir.Genel İç Kontrol İnancı ile Kontrol Altına Alınmış Öfke alt ölçeği arasında negatif; Dış Kontrol Odağı ile Sürekli Öfke, Dışa Yönelik Öfke ve İçe Yönelik Öfke arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Şansa İnanma ile İçe Yönelik Öfke; Çabalamanın Anlamsızlığı ile Sürekli Öfke ve İçe Yönelik Öfke arasında pozitif ilişki saptanmıştır. Kadercilik alt ölçeği ile Sürekli Öfke ve Dışa Yönelik Öfke; Adil Olmayan Dünya İnancı ile Sürekli Öfke, Dışa Yönelik Öfke ve İçe Yönelik Öfke arasında pozitif ilişki bulunmuştur.Zeka ile Kontrol Odağı ve Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

The purpose of this study is to investigate the relations between the internal-external control belief, feeling of anger, anger expression styles and intelligence levels in 12th grade high school students who are forced to take a decision for their future life under excessive stress and pressure in preparation for the university entrance examinations.The sample of the study is formed by the high school students from Ankara and İstanbul. A total of 200 12th grade high school students who prepare for the university entrance exam, 100 of whom were male (37 Ankara, 55 Istanbul) and 100 of whom were female (63 Ankara, 45 Istanbul) participated in the study. The students completed a Student Information Form for their demographic information. The Locus of Control Scale (Dağ, 2002) for the locus of control, The Trait Anger and Anger Expressive Style Scale (C.D. Spielberger,1983- Özer, 1994) for the the anger expression styles and The Cattell Intelligence Test 2A (Cattell,1957) for the intelligence levels of the participants have been used.Data was analyzed by using SPSS (Statistical Package for Social Science) 11.5 software. The internal consistency coefficients (Cronbach Alfa) were evaluated for each and every subscale of Locus of Control and Anger Expression Styles. The differences were examined by using Mann Whitney U Test for two independent groups and Kruskal Wallis Tests for more than two independent groups. Chi-Square or Fisher?s Exact Tests were used for categorical comparisons. Pearson Correlation Test was used to examine the statistical significance of the relationships. All the results were accepted as statistically significant for p<0,05.The findings have revealed that the students of single-child families with university graduate mother and high school graduate father explained the results of their behaviors mainly depending on chance. The scores of ?Unjust World Belief? of the students of a father who graduated from a high school were found high. It was seen that the scores of ?Trait Anger? of the students of a mother who graduated from a high school were high. The students accepted by the department of their choice at the university entrance exam were testified to manage to control their anger. No differences were found in the scores of Internal-External Locus of Control and Trait Anger and Anger Expressive Style regarding high school types or gender.It has been found that there is a negative correlation between Generalized Internal Control Belief and Controlled Anger subscale whereas there is a positive correlation between External Locus of Control and Trait Anger, External Anger and Internal Anger. A positive correlation has been found between Belief in Chance and Introvert Anger, and between Meaningless Effort and Trait Anger and Introvert Anger. It has also been found that there is a positive correlation between Fatalism, Trait Anger and Extrovert Anger and between Unjust World Belief and Trait Anger, Extrovert Anger and Introvert Anger.No significant relationship was found between Intelligence and Locus Of Control, Trait Anger and Anger Expressive Style.