Küçük hidroelektrik santrallar ve Sakarya Havzası`ndaki hidroelektrik potansiyel

Abstract

76 ÖZET Günümüzde, hergeçen gün artan enerji talebi, tükenmeyen enerji kaynaklarından maksimum yararlanma zorunluluğunu orta-ya çıkarmıştır. Enerji üretiminde önceleri yaygın olarak kullanı lan küçük hidroelektrik santrallar daha sonra yerlerini büyük boyutlu baraj ve hidroelektrik santrallara bırakmışlardır. Son yıllarda ülkelerin tüm enerji kaynaklarından faydalanmak iste meleri sonucu yeniden önem kazanmaya başlamışlardır. Gelişmiş ülkelerin birçoğunda küçünsenmeyecek sayıda küçük hidroelektrik santral vardır. Küçük hidroelektrik santralların kurulmalarındak i temel amaç ulusal elektrik şebekesinden uzak olan kırsal bölgelerin aydınlatılmasının, tarımsal gelişmesinin sağlanması, küçük sanayinin kurularak sonuçta kırsal kesimin sosyal ve ekonomik yapısının i y i 1 e ş t ir ilmesidir. Küçük hidroelektrik santralların kullanımını kısıtlayan iki temel problem vardır. Bunlar beher Kw kurulu güç başına düşen yüksek yatırım maliyeti ile işletme ve bakım sorunları dır. Bu problemlerin çözümü için öneriler mevcuttur. Yatırım maliyetleri elektromekanik donatımların ülkemizde üretilmesi ile azaltılabilir. İşletme ve bakım problemlerini azaltmak için standardizasyona gidilmelidir. Küçük hidroelektrik santrallar yatırımlarında döviz gerek tirmedikleri gibi, yerli teknolojiyide büyük santralları yapacak bilgi birikimine hazırlarlar.11 ülkemizde 178 tane küçük hidroelektrik santral vardır. Bunların tODİam hidroelektrik enerji üretimlerindeki payları %4 civarındadır. EÎEÎ Genel D irektör 1 üğü 'nce yapılan bir çalış maya göre ülkemizde küçük hidroelektrik santrallardan 1 3,9x1 0^ Kwh/yıl enerji üretilebileceği hesaplanmıştır. ülkemizin en fazla enerji tüketen bölgesi kuzeybatı Anadolu bölgesidir. Sakarya nehri ise bu bölgeye en yakın hidrolik enerji kaynağım oluşturmaktadır. Sakarya nehri üzerinde bulunan Sarıyar /e Gökçekaya hidroelektrik santrali arı 460 MW kurulu güçle 962xl06 Kwh/yıl enerji üretmektedirler. DSİ ve EÎEÎ tarafından planlanan tesislerle havzadaki kurulu güç 1248 MW, enerji üretim' de 1 868, 99x1 06 Kwh/yıl olacaktır. Bunlarla bera ber yan kollar üzerinde tesis edilebilecek olan küçük hidroelek trik santralların kurulu güçleri 244,08 MW olabilecektir. Bun- lardan üretilebilecek enerji miktarı ise 1757,41x10 Kwh/yıl dol ayları ndadır. Bu potansiyelden faydalanmak için yapılacak tesisler diğer çalışmalara örnek olmaları yanında, ülkemizin enerji üretimine katkı sağlayarak, el ektromekan ik sanayi dalının gelişmesine ve sonuçta ulusal kalkınmamıza yardımcı olacaktır.

78 SUMMARY Nowadays, as the energy request increases continuosly, we are obliged to use the permanent energy potential for maximum benefit of us. Previously small hydroelectric plants were used widely but then they left their places to big dimensional hydro electric plants. In recent years, as the countries willing to use all the energy sources they regained their importance. In most of the developed countries there are unignorable number of small hydroelectric plants. The fundamental aim of establishing the small hydroelectric plants are to orovide electricity to the rural areas which are far away from national electricity network, also to help agri cultural development of social and economic structure of the rural areas. There are two basic problems which constrain the use of small hydroelectric plants. There are high investment cost for each Kw desing power and operation problems. There are proposals for the solution to these problems. The investment costs may be reduced by producing the electromechanical equipment in our country. In order to be able to reduce operation problems standardizations must ba applied. Small hydroelectric plants need no foreign exchange and they suoply a knowledge potential for constructing great plants. There are 178 small hydroelectric plants in Turkey. Approximately, electrical energy are obtained from those hydro-79 electric energy production. According to a study made by the q EIEI General Directorate, an energy 13,9x10 Kwh/year can be produced by small hydroelectric plants. The north-west of Anatolia consumes the large percentage of electricity. Sakarya river is the closest energy source to this region. Sariyar and Gökçekaya dams and hydroelectric plants which are on the Sakarya river have 460 MW desing power and 962x10° Kwh/year energy production. Design power will be 1248 MW and energy production will be 1868,99x10° Kwh/year by the hydroelectric plants which planned by EIEI and DSI on Sakarya basin. With these plants, the design powers of the small hydro electric plants which are established on the small branches of Sakarya river will be 244,08 MW. The energy potential which is produced from these hydroelectric plants is approximately 1757,41xl05 Kwh/year. The plants which will be designed to use this energy potential, besides being an example for other works, also will help the energy production and development of the electromecha nical industry. And so, they will take an important role the national development of Turkey.