Öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ve çok boyutlu algılanan sosyal destekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, öğretmenlerde tükenmişlik sendromunu oluşturan ?Duygusal Tükenme?, ?Duyarsızlaşma?, ?Kişisel Başarıda Düşme Hissi? alt boyutları ile ?Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek? arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca kişisel bilgi formunda yer alan değişkenlerin, tükenmişlik ve algılanan sosyal destek üzerinde anlamlı bir farklılığa sebep olup olmadığı araştırılmıştır.Bu araştırma betimsel yöntemle yapılmış bir alan taraması niteliğindedir. Araştırma evrenini 2008?2009 öğretim yılında İstanbul ili Tuzla ilçesi ilköğretim okullarında görev yapan, 980 öğretmen oluşturmaktadır. Bu araştırmanın örneklemi, ?oranlı küme örnekleme? yöntemi ile seçilmiş, 280 öğretmene ulaşılmıştır. Araştırmada, ?Kişisel Bilgi Formu?, ?Maslach Tükenmişlik Ölçeği? (Maslach ve Johnson, 1981) ve ?Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği? (Zimet, Dahlem, Zimet ve Farley, 1988) kullanılmıştır.Öğretmenlerin verdiği cevaplar doğrultusunda, SPSS (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılarak analizler yapılmıştır. Öncelikle katılımcı öğretmenlerin demografik değişkenlere göre betimsel analizi yapılmış, tükenmişlik ve çok boyutlu algılanan sosyal destek düzeylerine ilişkin veriler sunulmuştur.Tükenmişlik ile sosyal destek düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını bulmak için, Pearson Korelasyon Katsayısına bakılmış; değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadıklarını saptamak için, normal dağılım incelemesi sonucunda T-Testi veya Mann Whitney U-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) veya Kruskal Wallis H-Testi yapılmıştır.Tüm istatistiksel analizlerde, 0,05 anlamlılık derecesi göz önünde bulundurulmuştur.Yapılan araştırmada öğretmenlerin yaşı, cinsiyeti, mezuniyet alanı, okul türü ve mesleki kıdemi ile tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş; buna karşılık medeni durumu, mezuniyet düzeyi ve okul kıdemi ile tükenmişlik arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. 36 yaş ve üstündeki öğretmenlerin diğerlerine, erkek öğretmenlerin bayan öğretmenlere, branş öğretmenlerinin sınıf öğretmenlerine, resmi okullarda çalışanların özel okullarda çalışanlara, 11 yıl ve üstü kıdeme sahip olan öğretmenlerin diğerlerine göre daha yüksek tükenmişlik yaşadıkları tespit edilmiştir.Öğretmenlerin çok boyutlu algılanan sosyal destek düzeyleri ile mezuniyet düzeyi, mesleki kıdem ve okul kıdemi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Lisans mezunlarının yüksek lisans mezunlarına, mesleki kıdemi ve okul kıdemi düşük olanların, daha yüksek olanlara göre sosyal destek seviyelerinin yüksek olduğu görülmüştür.Tükenmişlik ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkiye bakıldığında, aralarında orta düzeyde, negatif yönde, anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Alt boyutları arasındaki korelasyona bakıldığında da, negatif yönde zayıf ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu anlaşılmıştır.Sonuç olarak sosyal destek düzeyi arttıkça tükenmişliğin azaldığı, sosyal destek düzeyi azaldıkça tükenmişliğin arttığı tespit edilmiştir.Araştırmada elde edilen bulguların öğretmenlerin tükenmişlik sendromunu yaşamamalarını, yaşayanların bu sendromu aşmalarını sağlayacağı; böylece çalışmalarında daha verimli olacakları umulmaktadır.Anahtar Kelimeler: Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek, Tükenmişlik, Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma, Kişisel Başarıda Düşme Hissi.

The aim of this work is to analyse the reletionship between Emotional Exhaustion,Depersonalization,Dimished Personal Accomplishment and Multidimensional Perceived Social Support among the school teachers.In addition ,weather the variables on the Personal Information Form cause a meaningful difference on the Bornout and Perceived Social Support is searched.This search is descriptive field survey. The universe of the research consists of 980 teachers who worked at primary and secondary schools in Tuzla in İstanbul during 2008-2009 education year.This search?s sampling is chosen by Rational Group Sampling Method.Reached 280 teachers.The Personal Information Form ,Maslach BornoutInventory(Maslach and Johnson ,1981)and Multidimensional Perceived Social Support Inventory(Zimet,Dahlem,Zimet and Farley,1988) used in this work.In accordance with the answers given by the teachers ,analysis are done by using SPSS(Statistical Package for Social Sciences) packet program.Firstly descriptive analyse is done by the participator teachers between Demographic Variables ,Exhaustion and Multidimensional Perceived Social Support levels informations are showed.Pearson Correlation Coefficient were used to determine If these were related to the meaningful relationship between levels of Occupational Burnout and Perceived Social Support .After Normal distribution search resault T-test or Mann Whitney U-test ,Variance Analysis (ANOVA) or Kruskal Wallis H-test were used to determine If these were related to the variables.All the statistical analysis are done by considering 0,05 meaningfulness level.A meaningful relation is found between the teachers?ages,department,the last attended school,Professional seniority and burnout levels ,but no relation is found between gender,last attended school?s level,school seniority and burnout.It is seen that teachers at the age of and up 36 to others,male teachers to female teachers, province master to class master,worked at formal school to special school? teacher,the year of 11 and up seniority to other teachers? felt higher burnout.A meaningful relation is found between multidimensional perceived social support level and last attended school?s level ,Professional seniority and school seniority .It is seen that university graduate to master graduate,lower Professional seniority and school seniority to higher proffesional seniority and school seniority is found social suppert levels are higher.A meaningful relation is found between burnout and perceived social support that middle level and negative side.If you look at the sub-categories correlation it is found a meaningful relation between negative side and middle level.Finally it is found that If social support level is higher ,burnout is lower,social support level is lower burnout is higher.The finding acquired in this search a believed to not feel the burnout syndrome,who felt could be contribute in overcoming the burnout syndrome.Keyword:Multidimensional Perceived Social Support,Burnout,Emotional Exhaustion,Depersonalization,Diminished Personal Accomplishment.