Kanal dalgalarının doğrusal frekans modülasyonlu uyumlanmış süzgeç ile bastırılması

Abstract

ÖZET Ara yüzeylerden gelen yansımaların iyice izlenebilmesi ve izden ize süreklilik göstermesi sismik verilerde aranılan en önemli özelliklerdendir. Oysa ilişkili ve gelişigüzel gürültüler bu yansımaları örterek onları izlenemez duruma sokarlar. Kanal dalgaları bu ilişkili gürültülerin sismik kayıtlarda ençok görülenleridir. Rayleigh türünde yüzey dalgası olan kanal dalgaları dispersiv özellik gösterirler. Genellikle l-25Hz frekans penceresi içinde yer alırlar. Kanal dalgaları sismik yansıma dalgacığının (sinyal) frekans penceresi içinde kaldıkları zaman, bir frekans süzgeci ile bastırılması durumunda sinyalin de bastırılması kaçınılmaz olur. Bu durum yansıma dalgacığına zarar vererek sismik verinin düşey seçilebilirliğini azaltır. Kanal dalgaları genlik ve frekans modülasyonlu dalga hareketleri olduğundan bunların doğrusal frekans modülasyonu gösterenlerini bastırmada bir boyutlu 'doğrusal frekans modülasyonlu uyumlanmış süzgeç' (DFMUS) kullanılmıştır. DFMUS, uyumlandığı frekans aralığında ve diğer frekanslarda sinyal dalgacığını etkilemeden kanal dalgalarını bastırır. Böyle bir süzgeçleme ile sismik yansıma dalgacığının düşey seçilebilirliği azaltılmamış olur. Yapay ve gerçek veri uygulamalarında bu sonuç gösterilmiş ve frekans süzgeci çıktılarıyla karşılaştırılmıştır. Çok izli süzgeçler bir ağırlıklı yığma yaparak kanal dalgalarını bastırırlar. Oysa DFMUS bir boyutlu süzgeç olduğundan yığmanın yaratabileceği sorunlardan uzak olarak kanal dalgalarını sönümlerler. DFMUS' un yapay ve gerçek veri uygulamaları yapılarak çok izli süzgeç uygulamalarıyla karşılaştırılmış ve irdelenmiştir. Sismik iz üzerindeki kanal dalgalarının DFMUS ile bastırılıp sonra dalgacık kestirimi yapılmasının daha uygun olabileceği sonucuna varılmış ve uygulamalarla gösterilmiştir.

ABSTRACT In exploration seismology continuity of reflections and high signal/noise (S/N) ratios are desired on seismic sections in order to make sound geologic interpretations. However coherent and random noise distort the reflections and decrease the S/N ratio. Channel waves (i.e. ground-roll, surface waves) are the most common coherent noise on seismic records. Channel waves are Rayleigh type surface waves. In general, the frequencies of channel waves are in 1-25 hz window. When the frequency bands of seismic reflections and the channel waves overlap band-pass or high-pass filtering also effects the low frequencies of the reflection signals. as a result, the vertical resolution of data decrease. Amplitude and frequency modulated wave motions constitute the channel waves, it is possible to eliminate frequency modulated channel waves by applying cne dimensional 'linear frequency modulated matched filters' (LFMMF). LFMMF, in the frequency interval matched, effectively attenuates the channel waves without damaging the signal wavelet inside and outside the frequency interval adapted. It is found in synthetic and real data applications that LFMMF performs rather well in comparison with frequency filters. Multi-channel filters attenuate the channel waves by doing a weighted stacking. On the other hand, since LFMMF is a one-dimensional filter, it is free of problems associated with stacking. LFMMF were applied to synthetic and real data and results were analyzed and compared well to outputs of multi-channel filters. It is found that better estimations of seismic wavelet from a shot record is obtained after the application of LFMMF to eliminate the channel waves. II