Doğal yapılaşma ilkelerine dayalı bir biçimlendirme yöntemi

Abstract

ÖZET Varoluşundan beri kendini yoğun bir biçimlendirme eylem ve ortamı içerisinde bulan insanoğlu, daha güzele ve daha yararlıya ulaşabilmek için daima yeni yöntemler geliştirmektedir. Biçimlendirmelerde estetik açıdan öznel yargılara dayalı faktörlerin en aza indirgenerek daha nes nel ve daha ortak yargılara dayalı yöntemlerin geliştiril mesi, toplu üretim gerektiren ve her yönüyle çok hızlı bir değişim içerisinde olan çağımızda giderek önem kazan maktadır. Bu konuda her hangi bir yönteme değinmeden önce biçimlendirmelerin amacı gereği, öncelikle estetik ve bu na bağlı olarak biçim ve işlevin ne olduğu ve aralarında ne gibi ilişkiler olduğunun araştırılması gerekmektedir. Kişilere göre değişkenlik gösterdiği öne sürülen es tetik gereksinimleri de içermek üzere, insanın çevresinden bekliyebileceği tüm kalitelerin gerçekleştirilmesi, tam işlevselliğin sağlanması durumudur. Bu nitelikteki işlevsellik ancak doğal yapılaşmalarda gözlenebilmektedir. İnsan ve doğa arasındaki duyusal ilişkiden doğan estetiğin temel il kelerinin gerçekte doğal yapılaşmaya dayandığı ve aynı za-II manda estetiğin biçim ve işlev birliği içerisinde olduğu, in san ve doğa ögeleriyle birlikte aralarındaki ilişkilerin ince lenmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Geliştirilmesi düşünülen yöntemde değerlendirilmek üzere estetik ve işlev birliği içerisinde olduğu belirtilen doğal oluşumların ne gibi ilke ve koşullara bağlı olarak geliştiğinin ele alınması gerekmektedir. Nesnelere ait öznel yargıları doğuran fiziki veriler, uzayın düzen ve sınırlarıyla sıkı ilişki içerisindedir. Mik- roskosmik doğasmdaki kohezyon güçlerin karşılıklı etkile şimi ile belirli bir yapılaşma süreci içerisinde bulunan nesneler, üç boyutlu uzayın düzen ve sınırları çerçevesin de belirli kalıplarda örgütlenerek bütünleşirler. Her ne tür yapılaşma olursa olsun içerdikleri ortak ilkeler, mo- dülasyon, örgütlenme ve bütünlüktür. Maddesel daneciklerin, uzayda belirli koşullara göre yer seçişleri sonucu oluşan biçimlerin, bütünü ve bölüm leri arasında oranları bakımından yapılan incelemelerde, bunların düzgün poligon ve polihedronlardaki değerlerin bir çoğunu yansıttığı izlenmektedir. Gerçekte nesneler arasındaki niteliksel farklılıklar onların, mikrokosmik dü zeydeki soyut matematik değerlerin algı doğasmdaki öznel yorumundan öte bir şey değildir. Bütünleşmiş doğal strük- türlerin açığa çıkardığı oranlardan en önemlileri, 1/2 ve (1 + /5 ) / 2 değerleri ile bilinen simetrik ve asimetrik oranlardır. Düzgün pentagonun köşegeni ile bir kenarı arasındaki oran, altın kesim olarak adlandırılan (1 +/5)/2 değerini vermektedir.Ill Her hengi bir nesnenin algılanması durumunda, bi çimsel ahengi itibariyle insana haz veya rahatsızlık ver mesi, nesnenin ve algı merkezinin kozmik yapılaşmalarının ortak geometrik değerlere bağlı olup olmamaları ile açık lanabilir. Duyu organları, canlının çevresini tanıyabilmeleri ve kendi yaşam koşullarına uygun ortamı seçebilmeleri bakı mından uyarıcı bir görev üslenmişlerdir. İnsan, doğanın belirli uyarılarına karşı ancak duyu organının yetkinliği oranında duyarlıdır. Canlının ortamla fiziki uyumu, onda haz ve huzur duyumunu yaratır. Bunun yanısıra izlenen nesnelerin biçimsel ahengi de çağrışımlara bağlı olarak kişinin haz ve heyecan duymasını sağlar. Nesnenin öznel yoruma dönüşmesinde, biçimlerin ahengi bakımından kişiye haz veya rahatsızlık vermesi, nesnenin ve algı merkezinin yapılaşmasının ortak geometrik ilkelere dayalı olup olma- malarındadır. Böylece biçimlendirmelerin doğal yapılaşma ya dayandırılmaları, onların estetik ve işlev birliği içeri sinde olmalarının yeter nedeni olarak görülmektedir. Doğal yapılaşmanın, önceden belirlenen herhangi bir amaç olmaksızın kendiliksel bir dönüşüm içerisinde olmalarına karşılık, insan eliyle oluşturulan biçimler, tasa rım, yapım ve değerlendirme terimleriyle tanımlanan bi çimlendirme süreç adımlarına bağlı olarak gelişirler. Bu süreç adımlarının özgül bir açıdan içerik, davranış ve ölçüt olduğu ileri sürülebilir.IV Bir kompozisyonun tasarımında içerik bakımından onun ortaya koyması beklenen duyusal nitelikler, davranış adımı, çerçevesinde gerçekleştirilir. Sentezlemenin, doğal yapılaşmaya dayandırılması amaçlandığına göre, modülasyon örgütlenme ve bütünlük olarak saptanan üç önemli yapı laşma ilkesinin, Sözü edilen davranış adımı olarak değer lendirilmesi gerekmektedir. Doğal yapılaşmanın en önemli iki öğesi uzay ve maddedir. Madde, uzayın boyutlarına bağlı olarak yukarıda belirtilen ilkeler çerçevesinde paketlenerek belirli strük- türler oluşturur. Üç boyutlu kompozisyonlar için seçilecek modüller, geometrik açıdan serbest veya düzenli biçimlerde olabi lirler. Modüllerin geometrik biçimleri, aynı zamanda onla rın ne tür bir paketlenme sistemine tabi olacağının belir leyicisidir. Birbirlerine temas ettirilmek suretiyle iki, üç, dört veya daha çok sayıdaki eş modüllerin, amaçlanan içeriklere göre, köşe köşeye, kenar kenara, yüzey yüzeye, köşe kenara, köşe yüzeye veya kenar yüzeye getirilerek paketlenmeleri sağlanır. Elde edilen ikincil kompleks bi rimler, kendi aralarında yeniden paketlenebilecekleri gibi farklı biçimdeki modüllerle de sentez yapabilirler. Bu sen- tezleme işlemi, kompozisyonun kapalı bir devre oluşturarak belirli bir bütünlük yansıtan veya büyümesi devam eden lineer karakterli bir yapıya ulaşmasına kadar devam etti rilebilir.V Bunun yanısıra uzayın sınırlarının, doğal strüktür- lerin biçimlerinde zorunlu olarak açığa çıkardığı simetrik ve asimetrik oranların, doğal yapılaşmaya dayalı yapay biçimlendirmelerde kontrol aracı olarak kullanılması, elde edilen biçimin hangi ölçülerde başarıya ulaştığının bir de ğerlendirmesi olacaktır.

VI A FORMATION METHOD BASED ON NATURAL ORGANIZATION (SUMMARY) Since the beginning, mankind has been struggling to improve and beautify the environment of constant ac tion in which he found himself. In our time, which ne cessitates a collective production and which is in a rapid change, it is more important to minimize the subjective factors and to develop the methods based on more collec tive criteria in esthetic formations. Before proposing methods on formations, it must be search what esthetic, function and form is and what kind of relations they have between each other. To achieve all requirements manking desires from his environment, including the esthetic expectations, means that perfect function is realized. Such a functionalism can be observed in nature structures. When we study the spe cialities of humankind and nature and the relationship between these two, we observe that the basic principles of the esthetics resulting from their sensual relations, in fact, springs from the natural formation in which it is involved.VII In order to use for the method which is proposed to develop, it must be confirmed what kind of principles and conditions have the combinations which have mentioned above. The physical data giving the subjective criteria of objects is closely related to the coordination and limits of the space. The objects which are in a specified eva luation as a result of reactional activity of the cohesional powers in the nature of microchosmics are organized col lectively in certain forms within the organization and the limits of the three dimensional space. Whatever the type of the formation is, the common principles are modulation, organization and integration. In space, physical particles choose places within certain conditions, as a result of which some shapes are formed. Studies made in respect to the ratio of these shapes with its integrity and its parts, show that they reflect major part of the values in regular polygons and polyhydrons. The differences between the objects are, in fact, the subjective interpretations due to the nature of perception, of their obstract mathematical values at mic- rochosmic level.VIII Among the ratios revealed by integrated natural structures the most important ones are symetrical and asymetrical ratios known as 1/2 and (1 + /5) / 2 values. The ratio between one diagonal of a polygon and one side gives (1 + / 5 ) / 2 value named as golden section. In living creatures, sense organs have stimulative functions for recognition of the environment and for cho- sing the surroundings most suitable for their living condi tions. Manking, is only sensitive against the spesific stimulations of the nature, within the perfection of his sense organs. His physical harmony with his surrounding, creates a pleasant and peaceful sensation. Besides this, the formal harmony of the things observed around him, pleases and excites him, as result of association. In tran sition of the things into subjective interpretations, being pleased or annoyed by the harmony of the forms depend on whether the structure of the object and the perception centre have common geometrical principles or not. In this manner, basing the formations onto natural combi nations is a sufficient reason for them to be in esthetical and functional unity. Although the natural combinations are in spontaneous transitions without predetermined purposes, combinations created by humans develop as bound to formation process steps such as conception, construction and evaluation. In a specific point of view, it can be said that such pro cess steps are content, behaviour and criterion.IX In conception of a composition, sensual qualities expected to be expressed in view of its content are reali zed within the framework of behaviours. Since it is aimed that synthesizing is based on natural combinations, 3 major combination principles; modulation, organization and integ rity should be evaluated as a behaviour step as mentioned above. The two important elements of natural combinations are space and material. The materials by combinating depending on the coordination of dimensions of space c- reate natural structures. The modules which will be chosen for formation may have geometrical or any other form. At the same time the geometrical form of modules explain what kind of space organisation they will dependent on. Two, three, four or more modules can be organize at the space by touching top to top, edge to edge, face to face, top to edge, top to face or edge to face. After then theese secondary complex modules may organize with a new mo dules or to each other again. At the end of this combina tion a complex form come forth which has a determinated integrity or any other form which seems lineer character.X Besides this, using symethrical and asymethrical ratios which are essentially revealed in natural structural combinations within the limits of the space, as a control means in superficial combinations based on natural ones, will be an evaluation of up to what extend the maintained combination is successful.