Proses endüstrisinde proses kontrolu problemine hedef programlama ile yaklaşım ve alternatif bir HP algoritması önerisinin bir uygulama üzerinde değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET. Bu çalışmada, proses endüstrisinde proses kontrol problemine I hedef programlama (goal programming) tekniği ile bir yaklaşım yapılmış tır. Bu yaklaşımla oluşturulan model deriştirilmiş simpleks (modified simplex) algoritması ve alternatif olarak Önerilen bir hedef programlama algoritmasıyla çözülerek elde edilen sonuçlar aşandaki 4 açıdan deger- lenderi İmiş tir» 1) Her iki algoritmanın matematik yapılarının değerlendirilmesi^ 2) Her iki aAgoritımıaift bilgisayar programleuanıadsğerleadi- rilmesi,, 3) x- Karar vericiye sunulan sonuçlar kümesinin değerlendirilmesi. 4> Prosesin daha etkin olarak, kontrol altında tutulabilmesi için önerilen jsni tolerans aralıklarının değerlendirilmesi. Bu çalışma, genel olarak, Üretim planlama ve kontrol fonksi yonun bir alt seti olan imalatta prosesin kontrolünü amaçlamaktadır. Bilindiği gibi bu konuda değişik yaklaşımlar, modeller ve teknikler kul lanılabilmektedir. Fakat proses endüstrisinin yapısal özelliklerinden dolayı, nihai analizde çok amaçlı bir matematik programlama tekniği olan hedef` programlama' kullanılmıştır,» Birinci bölümde, öncelikle bu araştırmanın odak noktasını oluşturan sistem yaklaşımı kavramından söz edilmiştir. Daha sonra üretim ve imalat sistemleri arasındaki ilişki gözden geçirilmiştir. Bir set bağıntısı şeklinde ifade edilen bu ilişki, imalat-ürün ve üretim-ürün matrisleriyle şema-tize edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu bölümde üretim ve imalat sistemlerinin fonksiyonları ve özellikleri, sistematik olarak incelenmiştir. - '; îkinei bölüm, genel, olarak, endüstriyel grupların yapısalii özellikleriyle ilgilidir, önce endüstriyel grup kavram ve özellikleri incelenmiş daha sonrada eadüatriyel gruplar, bu araştırmanın amaçlansa ?uygun olarak sınıflandıralraışlardire. Bu sınıflandırmama ardından proses endüstrisi grubu aşağıdaki 4 yapısal Özelliği ila, diğer gruplardan farkları da belirtilerek, incelenıniştir s 1> Pajsar v@ Ürün yapısı. 2) üretim ve imalat yapısı. 3) Finansal yapı. 4) Planlama sistemi yapısı » 4.1) Üzun-dönemli stratejik planlama yapısı. 4.2) 0rta*-d8nerali taktik planlama yapısı. 4.3) Ktsa-dönemli programlama yapısı. Üçüncü bölümde, proses andüstriainde proses kontrol kavramı, amacı v@ fonksiyonları araştırılmıştır. Ayrıca, bu konuda, diğer eaâüstel gruplarıyla olan benzeşim ve farklılıkları üzerinde de durulmuştur. Saha sonra kullanılmakta olan proses kontrol teknikleri, farklı sınıf landırmalara göre incelenmiş ve çalışmanın yaklaşımına uygun, bir sıaıf- landırraa yapılarak uygulama bölümünde oluşturulacak modelin çözümü iğin kullanılacak tekniklerin yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu bölümde, genel hatlarıyla proses endüstrisinde proses kontrolünün otomas yonu konusu âa incelenmiştir. Dördüncü bölümde, çok amaçlı programlama tekniklerinden biri olan hedef programlamanın tanımı, matematik yapısı, özellikleri ve varsa yımları incelenmiştir. Ayrıca, Ignizio'nun `değiştirilmiş simpleks algo- ?i. ', -.. - ritması` adım-adım incelenerek çözüm yöntemi araştırılmıştır.. Beşinci bölüm, bu araştırmada önerilen alternatif doğrusal hedef programlama algoritması ile ilgilidir. Önce 'algoritmanın özellik leri ve matematik varsayımları verilmiş daha sonra da temel adımları belirtilmiştir. Hemen ardından algoritmanın bilgisayar program (OKGPC) için` yazılan akış -diyagramı verilmiştir. Böylece algoritmanın tüm detay ları daha sistematik olarak belirtilmiş olmaktadır. Ayrıca bu bölümünİÜ sonunda hipotetik bir problem Üzerinde değiştirilmiş simpleks algoritması ile alternatif algoritmama bilgisayar programları denenerek sonuçlar değerlendirilmiştir. Altıncı bölümde isa bir bira fabrikasının proses kontrolü problemi için bir hedef programlama modeli oluşturulmaktadır. Bu model* genel olarak iki aşamada kurulmuştur. İlk aşamada, model değişkenle riyle ilgili çoklu regresyon analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonucu belirlenen fonksiyonlar ire değişkenler ikinci aşamada, hedef programlama algoritmasının amaç fonksiyonlarına meydana getirmişlerdir. Daha sonra oluşturulan bu model değiştirilmiş simpleks algoritması ile alternatif hedef programlama algoritması bilgisayar programları (ILGFC 7S OKGEC) ile çözülerek sonuçlar karşılaştınlraştır. Daha sonra* yazılan bir bilgisayar programı (OffiTOC) yardımıyla karar vericiye yeni standard tolerans aralıkları önerilmiş ve bunun sonuçlan. tartışılmiftır*

iv AH APPROACH WITH THE TECHNIQUE OF GOAL PROGRAMMING TO THE PROBLEM OP PROCESS CONTHOL IN PROCESS INDUSTRY AND A PROPOSED ALTERNATIVE ALGORITHM FOR GOAL PHOOIiAMMING SUMMARY In this study, an approach has been made by the technique of goal programming to the problem of process control iri` process industry. The model formed by this approach has been solved by modified simplex algorithm and alternatively by a goal programming algorithm, and the results have been evaluated in the following 4 points : 1) th» evaluation of mathematical structure of both algorithms,.->'. 2) the evaluation of computer programs of both algorithms» _;' ' 3) the evaluation, of solutions set offend to the decision-maker,.'-/ 4) the evaluation of now tolerance intervals suggested in order to control the process more effectively* This study has as its aim the process control in manufacturing. which is a subset of production planning and control function. As is known, various approaches, models and techniques may be used in titts. ? subject. However, owing to the stuctural properties of process industry, goal programming whichis a multi -objective mathematical programming technique has been used in the final analysis. In the firstchapter, the concept `system approach` which forms primarily the focus of this study, has been mentioned» Later the relation between production and manufacture has been reviewed-* Shis,.?? function, expressed as a set relation has been schematized by `manufacturing, product` and `production-product` matrices. MOrever, functions and characteristics of manufacturing and production. systems have been systematically studied In this chapter. The second, chapter is generally related to structural characteristics of industrial groups. First, the concept of industrial group and its characteristics has been studied, and then industrialgroups have been olaasad according to the objectives of this research. After this classification'., the process isidustry group has beeft studied aith its 4- structural characteristics, determining its differences from the other groups «??'?? ?''`.?'.-`. 1) market and product structure, 2) production and manufacturing structure, 3) financial structure, 4) planning system structure, 4sl) long-term strategic planning structure 4.2) intermediate-term strategic planning structure 4.3) short-term strategic planning structure» la the third chapter, the concept of process control, its objective and functions have been investigated in the process industry. Star e var 9 the similarities with,, and differences from other industrial groups have been emphasized on this subject. Later, the techniques of-' process control which are being used, have been studied according to. different classifications,.and a classification suitable to `the approach of the study has been done and the place of the technique which will be used in the solution of the model which will be formed in the application section, furthermore, in this chapter, the subject of process control automation in the process industry has been studied in âts details. ;:'` ??.?`?*-