Göçmen kimliğinin `Otobüs` filminde temsili`

Abstract

Modernite öncesinde zorunlu bir hareketi içeren göç olgusu, sonrasında değişime uğrayarak isteyerek yapılan bir harekete dönüşür. Avrupa'nın, keşif ve sömürge yoluyla elde ettiği sermayenin en az maliyetle üretimini sağlayacağı kapitalist sistemine geçişiyle, bu talebi karşılayacak ilk emek göç hareketi köle ticaretinide başlatmış olur. Sanayileşmeyle birlikte gelişen teknoloji, beraberinde üretim ve tüketimin kentlere doğru kaymasına sağlayarak, düşük maliyetli emeğin serbest dolaşımını mümkün kılar. II. Dünya Savaşı sonrasında, elde kalan savaş teknolojisi ve Amerika'nın Marshall yardımıyla birlikte hızla gelişmeye başlayan Avrupa, yetersiz nüfus sebebiyle üretimi karşılayamaz hale gelir ve göçmen iş gücü arayışını, içinde Türkiye'nin de bulunduğu çevre ülkelerle birlikte, emeğin serbest dolaşımının resmilik kazandığı, ikili iş anlaşmalarıyla karşılar. Bu süreç, günümüze kadar sürecek olan az gelişmiş Güney'den, gelişmiş Kuzey'e doğru oluşan uluslararası emek göç akışını başlatmış olur. Arkasından yaşanan 1973 dünya krizi sebebiyle yasal yollardan emeğin serbest dolaşımı durma noktasına gelir ve bundan sonra göç hareketleri ancak yasa dışı yollarla devam etmeye başlar. Kriz sonucunda, öncesinde merkezi üretimin getirisi olan vasıfsız göçmen ihtiyacı yerini, nitelikli insan gücünün oluşturduğu serbest üretime bırakarak, uluslararası emek göç ve göçmen algısını değişime uğratır. Sanayileşmeyle birlikte kapitalist üretimin devamlılığını sağlamak için `öteki' haline getirilen göçmen kimliği ve kaçak göç sorunu, kendisi de karşıt sınıftan bir göçmen olan yönetmen Tunç Okan tarafından `Otobüs' filmiyle Türk sinemasında ele alınır. Filmde, Doğu-Batı karşıtlığı altında `öteki' olarak temsil edilen göçmen kimliğinin söyleme dayalı olması sebebiyle, sosyoloji ve ideoloji eleştiri yöntemlerine başvurularak analizi yapılmıştır. Ayrıca, yönetmenin, göçmen kimliğinin `Otobüs' filmine olan etkisi, psikanaliz eleştiri yöntemiyle derinlemesine incelenmiştir

Migration of populations have underdone dramatic changes. Prior to the modern era of mass migration, during which many movements have been voluntary, Europeans initiated massive migration of labor. Through a process of colonization, discovery, and further colonization, Europe increased capital while decreasing the cost of production through slave labor, itself a source of capital and market demand. As technology developed and cities became centers of industrial production and consumption, costs decreased, making free movement of labor possible. After World War II, with the help of rapidly growing technology and America?s Marshall Plan, a migrant work force emerged to satisfy vast labor shortages caused by the devastation of the war. Countries such as Turkey entered agreements with Western Europe for the free movement of labor and provision of business expenses. Based on these international agreements lasting up until today, waves of labor migration flowed from the less developed south toward the industrial north. The 1973 world crisis brought a standstill to the legal free movement of labor. The next phase of migration begins during this period, which mostly is illegal. With this process comes the free production of qualified manpower to satisfy the need for central production, changing the public perception of international labor migration as limited to unskilled immigrants. The relentless continuity of capitalist production, industrialization, the presence of the ?other?, all are parts of a crisis of immigrant identity and the problem of illegal immigration. The film `Otobüs? by Turkish director Tunc Okan, who has his roots in immigrant community reveals the plight of the a class of immigrants. In the film, the East-West opposition to 'other' is revealed in the sociology of migrant identity, representation, discourse, and methods of ideology-based analysis. In addition, the effect of director's identity as an ?other?, to the film, along with the method of psychoanalytic criticism, is investigated.Key Words: Modernity, Immigrant identity, Other, Cinema