İlköğretim okullarındaki öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile motivasyonları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırma; İstanbul ili Maltepe ilçesi ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile motivasyonel faktörleri-motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesini amaçlamıştır. Bu çalışmada, araştırmanın amacına uygun olarak, genel tarama modelleri içinde yer alan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu araştırmanın evrenini; 2010-2011 öğretim yılında İstanbul ili Maltepe ilçesi ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Bu araştırma evreni üstünden küme örnekleme yöntemi ile bu kurumlarda görev yapan 447 öğretmen; araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Bu araştırmada veri toplamak üzere; Kişisel Bilgi Formu, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ve Motivasyonel Faktörler Ölçeği olmak üzere üç ayrı araç kullanılmıştır. Frekans ve yüzdelik dağılımlar, varimax döndürme tekniği, cronbach alfa iç tutarlılık katsayıları, ilişkisiz grup ?t? testi, tek yönlü varyans analizi(ANOVA), scheffe testi, tamhane testi, pearson koralasyon katsayısı ve hiyerarşik regresyon analizi; araştırmada kullanılan başlıca istatistik analizlerdir. Araştırma kapsamında tüm sonuçlar çift yönlü olarak sınanmış ve anlamlılık düzeyi en az ,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma grubunun % 74,3'ü kadın; % 25,7'si erkek; % 42,3'ü 31-40 yaş, % 30,9'u 41-50 yaş, % 15'i 30 yaş ve altı, % 11,4'ü 51 yaş ve üstü; % 82,3'ü lisans, %10,5'u ön lisans, % 6'sı yüksek lisans mezunu; %46,3'ü sınıf, %12,1'i fen-matematik, %24,2'si diğer branş öğretmenleridir. Araştırma bulgularından elde edilen sonuç; öğretmenlerin çok yüksek düzeyde örgütsel vatandaşlık davranışlarına sahip olduklarını göstermektedir.Kadın öğretmenlerin vicdanlılığa yönelik örgütsel vatandaşlık davranışlarını algılamaları, erkek öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksektir. 41-50 yaşları arasında olan öğretmenlerin özgeciliğe yönelik vatandaşlık davranışları, 30 yaş ve altından anlamlı derecede daha yüksektir. Yine 51 yaş ve üstü öğretmenlerin sivil erdeme yönelik vatandaşlık davranışları, 31-40 yaşlarındaki öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksektir. Ön lisans mezunu olan öğretmenlerin kendilerinde vicdanlılık, nezaket ve genel vatandaşlık davranışlarını algılamaları, lisans ve yüksek lisans mezunu olan öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksektir. Kıdemi 21 yıl ve üstü olan öğretmenlerin genel vatandaşlık davranışları diğerlerinden anlamlı derecede daha yüksek olarak bulunmuştur. Motivasyonel faktörler içinde en yüksek ortalama sosyal değerler alt boyutundan elde edilmiştir(31,23). Takdir edilme/Ödüllendirme; motivasyonel faktörler içinde ikinci sıradadır ve ortalaması 31,19 olmuştur. Motivasyonel faktörler içinde yönetsel faktörler son sırada bulunmasına rağmen, aritmetik ortalamanın 30,23 olması nedeniyle; bu faktöre de öğretmenlerin yüksek düzeyde değer verdikleri anlaşılmıştır. Öğretmenlerin motivasyon düzeyi ortalaması 14,25 olmuştur. Bu sonuç beklenen mutlak ortalama değerden biraz daha yüksektir. Genel olarak öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin ortalamanın üstünde olduğu söylenebilir. Kadın öğretmenlerin motivasyon düzeyleri, erkek öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksektir. Öğretmenlerin öğrenim düzeyi yükseldikçe, motivasyon düzeyleri düşüş göstermiştir. Farklı branşlardaki öğretmenlerin; kendilerini motive eden faktörlere verdikleri önem derecesi ve motivasyon düzeyleri eşittir. Bulgulara göre motivasyonel faktörlerin ve motivasyon düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışı ve boyutları üzerinde önemli bir belirleyici olduğu söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel vatandaşlık davranışları, motivasyon, ilköğretim okulları, öğretmen

This study aims to explore the relation between the organizational civil behaviors and motivation (motivational factors) of the teachers working in the public primary schools located within the district of Maltepe, İstanbul, Turkey. In this study, in accordance with the objectives of the study, the correlative screening model placed among the general screening models has been used. The scope of this study is comprised of the teachers that have been working in the primary schools in the district of Maltepe, İstanbul between the school years 2010-2011. The 447 teachers working in these schools have been selected as the sample through group sampling method out of the scope of this study. The three instruments such as Personal Information Form, Organizational Civil Behavior Scale and Motivational Factors Scale have been used in order to collect data in this study. Among the major statistical analyses conducted within the study are frequency and percentage distributions, varimax conversion technique, cronbach alfa internal cohesion indexes, unrelated group ?t? test, one way variance analysis, the Scheffe test, the Tamhane test, Pearson correlation index and hierarchical regression analysis. The outcomes stemming from the study have been doublechecked and the comprehensibility level is considered to be ,05 at least. The study group is comprised as follows: 74,3 % female, 25,7 male, 42,3 % aged 31-40, 30,9 % aged 41-50, 15 % aged 30 and younger, 11,4 % aged 51 and elder, 82,3 % with a BA or MA degree, 10,5 % as two-year dept, graduates, 6 % with an BA-BS or MA-MS degree, 46 % class teachers, 12,1 % math and science teachers, 24,2 % other branch teachers. The result obtained from the study shows that the teachers highly display organizational civil behaviors. The female teachers meaningfully have a comparatively higher perception geared towards the conscience-oriented organizational civil behaviors than the male ones. The teachers aged between 41-50 meaningfully have more subjectivity-oriented civil behaviors than those aged 30 and younger, In addition, the teachers aged 51 and elder meaningfully have more civic virtue-oriented civil behaviors than those aged 31-40. The teachers with a two-year graduate degree themselves perceive conscientiousness, courtesy and general civil behaviors meaningfully more highly than those with BA-BS and MA-BA degrees. The teachers with 21 or more-year working experience have displayed a meaningfully higher general civil behaviors than the others. Within the motivational factors has the highest average one (31,23) been found out of the Social values subgroup. Placed in the second place within the motivational factors comes the Appreciating/Rewarding with an average of 31,19. Though placed in the last, the managerial factors out of the motivational factors, with a view to its comparatively lower average of 30,23, can be said to have been credited the most highly by the teachers. The average level of the teachers? motivation has been 14,25. This one is slightly higher than the expected absolute average figures. Generally, the motivational levels of the teachers can be said to be higher than the average. The motivational levels of the female teachers are meaningfully higher than the male ones. As the educational level of the teachers increases, their motivational levels is found to decrease. The level of importance attributed by the teachers of different branches to the self motivating factors and motivational levels are equal. As regards the data found, the motivational factors and levels can be said to have a significant determining effect on the organizational civil behaviors and dimensions.Key Words: Organizational civil behaviors, motivation, primary schools, teacher