Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yetkilendirilmelerinin incelenmesi

Abstract

Küreselleşme ve bilişim teknolojilerinin ortaya çıkardığı etki, toplumlardaki rekabet ve değişim çabaları; sosyal, siyasal ve ekonomik anlamda dönüşüme sebep olurken, bir yandan da örgütsel yapılarda da yapısal bir dönüşüm yaratmaktadır. İşgörenlerin örgütle bütünleşmesinin, örgütü benimsemesinin, kalite ve verimlilik kavramlarının önem arz ettiği bu süreçte bağlılık ve yetkilendirme kavramları tüm örgütlerde olduğu kadar eğitim sisteminde yer alan ve en çok okul, öğrenci ve öğretmen sayısına sahip olan ilköğretim okulları için de öne çıkmaktadır.Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve diğer branş öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ve yetkilendirilmelerinin incelenmesine yönelik olup, araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın uygulaması, 2010?2011 öğretim yılı güz döneminde İstanbul İli, Bakırköy İlçesi'nde bulunan resmi 8 ilköğretim okulunda gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya, ilköğretimde görev yapmakta olan 22 sınıf ve diğer branş öğretmeni katılmıştır. Araştırma verileri, öğretmenlerin uygun oldukları saatlerde görev yaptıkları okuldaki belirlenen odalarda 12.10.2010-24.02.2011 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından hazırlanan `Yarı- yapılandırılmış Görüşme Formu` ve `Öğretmen Kişisel Bilgi Formu` aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verileri betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş, daha sonra, araştırma soruları temel alınarak bulgular tanımlanmış ve yorumlanmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara dayalı olarak şu sonuçlar ortaya çıkmıştır: Örgütsel bağlılık boyutlarından uyum boyutuyla ilgili olarak en fazla dile getirilen görüşler, dosya ve evrak işlerinin zorunlu olarak yapıldığı ve gereğine inanılmadığı yönündedir. Bağlılığın özdeşleşme boyutuna ilişkin olarak; öğretmenlerin yaklaşık yarısının okul örgütleriyle özdeşleşmeye dönük görüşler ifade ettiği ve bunlardan dört öğretmenin mesleğiyle ilgili her şeyi severek yaptığını belirttiği görülmüştür. Araştırmaya katılan iki öğretmenin okullarında çalışmanın ve okul yöneticisinin sağladığı ortamın kendilerini mutlu ettiği, okullarında çalıştıkları için kendilerini şanslı gördükleri biçimindeki görüşleri, içselleştirme düzeyinde bir bağlılığa işaret etmektedir.Öğretmenlerin yarıdan fazlası örgütüne uyum boyutunda, bir kısmı özdeşleşme, ikisi ise içselleştirme boyutunda bağlılık gösterdiklerine ilişkin görüştür belirtirken, bağlılığın genel anlamda çalıştıkları okul örgütünden çok mesleklerine olan bağlılık olduğu görülmüştür. Araştırmanın öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ilişkin başka bir bulgusu ise yöneticilerin adaletli, destekleyici, dürüst ve ılımlı tavrına vurgu yapan tüm öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin olumlu görüşler belirttiği biçimindedir.Araştırmada, öğretmenlerin kararlarda söz sahibi olmalarına ilişkin olarak öğretmenlerin tamamına yakını olumlu görüş belirtirken, bir kısmı okul yönetiminin inisiyatifi dışındaki etmenler sebebiyle kararların uygulanmasında engeller yaşanabildiğini ifade etmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin hemen hemen hepsi mesleki gelişimlerinin artırılması için yapılan etkinliklerin kalite ve verimlilik düzeylerinin az olduğu ve hem eğitim verenlerin hem de etkinlik içeriklerinin geliştirilmesi gerektiği konusunda görüş belirtmişlerdir. Okulda sahip olunan özgürlük, diğer bir deyiş otonomi konusunda ise beş öğretmen ders kitaplarını seçme dışında okulda tamamen özgür olduğunu ifade ederken, beş okul yönetiminin müdahale etmediği, karışmadığı, dördü yasa ve yönetmelikler çerçevesinde özgür olduğu şeklinde görüş bildirmiştir.Araştırmaya katılan öğretmenlerin tümü sahip oldukları statüyle ilgili görüş bildirmişlerdir. Bu görüşlerin yarısından fazlası saygınlık anlamında manevi doyumun çok olduğu bir meslek yapıldığına, yedisi meslektaşları ile iyi ilişkilere sahip olduğuna, beş yönetici, öğrenci ve veliler açısından saygınlık hissettiğine, üçü saygınlığı önemli bulduğuna ve mesleğini severek yaptığına ilişkin görüştedir. Ayrıca, öğretmenlerin öz yeterliliklerini gösterebilmedeki sorunlara ilişkin olarak belirtilen görüşlerin yarısından fazlası bunun sebebinin öğrencilerin ve okulun sosyo-ekonomik düzeyinin düşük olması, yarısı öğretim materyallerinin eksik ve teknolojik olanaksızlıkların çok olması biçimindedir. Öz yeterlilikleri gösterebilmedeki güçlü yönlere ilişkin olarak ise, öğretmenlerin yedisi bireysel farklılıklara dikkat etmede, altısı bütün mesleki yeterliliklerde, dördü okul aile işbirliğinde kendini etkili görmektedir.Araştırmada, örgütsel bağlılık boyutlarından en çok, uyum boyutunda bağlılığa ilişkin görüşler yer almaktadır. Ayrıca öğretmenlerin bağlılığının genel anlamda çalıştıkları okul örgütünden çok mesleklerine olan bağlılık olduğu görülmektedir. Yöneticilerin olumlu tavırları ise, öğretmenlerin örgütsel bağlılığını artırmaktadır. Bununla birlikte öğretmenlerin mesleki gelişim olanaklarına sahip olma düzeyi, motivasyonlarına ve bağlılıklarına katkı sağlamaktadır. Öğretmenlerin kararlarda ve yeterliliklerini gösterebilmede etkili olduğuna dair inancı örgütsel bağlılığın düzeyini artırmaktadır. Örgüte koşulsuz olarak bağlı öğretmen bulunmamakla birlikte, okulun yetkilendirme anlamında sağladığı olanaklar bağlılığın düzeyini etkilemektedir.

Competition and change attempts in the information society throughout globalization both have caused social, political and economical transformation in society and have created structural transformation in organizations. At this process, employees' integration with organization, their adopting the organization and quality and productivity concepts have importance. In addition to this, ommitment and empowerment have come into prominence within primary schools in the education system as well as all organizations.The reason is that primary education system has had more schools, students and teachers quantitatively compared to the other grades.The aim of this study is to figure out the perceptions of the state primary school teachers on organizational commitment (compliance, identification and internalization) and teacher empowerment (decision making, impact, professional development, status, self efficacy and autonomy) with their subdimensions. In this sense, qualitative research method was employed in the present study. Descriptive analysis was used and the data was gathered through semi-structured interview technique. The application of the study was held in 8 primary schools in Istanbul during the spring semester of 2010-2011 academic year. Participants of the study are 22 classroom teachers. The data of the study were gathered between 12 September 2010 and 24 February 2011 in certain rooms of the school in the convenient time of the teachers. Pilot study was held with one classroom teacher and then the questions were arranged again according to the answers of that teacher. `Semi-Structured Interview Form` and `Teacher Demographic Information Form` developed by the researcher was used as the data gathering instruments.The data were analyzed and then the findings were defined and interpreted with respect to the research questions.Findings of the study revealed that the most expressed views about compliance dimension are that file and paper works are done compulsory and they are thought to be unnecessary. It was seen about identification dimension that nearly half of the classroom teachers expressed ideas about identifying themselves with their schools and that four of these teachers did everything related to their professions eagerly. Two teachers said that working in their schools and the working condition which the school principal constructed made them happy and that they were feeling themselves lucky since they were working in their schools. These views pointed out a commitment at the internalization dimension.While most of the teachers had views at the compliance dimension, some of the teachers had views at the identification dimension and two of them had views at the internalization dimension, it was seen that commitment is to their professions in general, not to the school. Another finding is that all of the teachers stressing fair, supporting, reliable and moderate attitude of school principal cited positive opinion about organizational commitment.In the research, almost all the teachers pointed out positive opinion about teachers' participation in decision making process while some of them stated that they may sometimes have obstacles in the applications of the decisions because of the factors outside of the initiative of school administration. Moreover, nearly all the teachers cited opinion about that quality and productivity levels of activities which are done for teachers' professional development are narrow and that both activity contents and the educators within the in-service training programmes have to be improved. Regarding teacher freedom at school which refers to autonomy, while five teachers expressed that they feel completely free in the educational and instructional activities within the classroom except choosing course books, five teachers declared that school principals do not interfere with the teachers' own duties and activities and four of the teachers thought themselves independent within the framework of law and legislations.All of the teachers participating in the research indicated some views about their status. These views are that teaching is a profession which has high moral satisfaction about status (12), that they have close relations with their colleagues (7), that teachers see themselves prestigious in terms of principal, students and parents (5) and that they think status is prominent and they perform their professions fondly (3). Furthermore, all of the teachers pointed out some views related to problems in being able to show teachers' self-efficacy. These views about problems are low socio-economic status of the school and the students (12) and shortage of instructional materials and low technological resources (11). As for powerful sides in being able to show self-efficacy, seven teachers in paying attention to individual differences, six teachers in all professional efficacies and four teachers school-family cooperation view themselves effective.In the study, the most expressed organizational commitment subdimension is compliance. Moreover it was seen that teachers' commitment is to their professions, not to their schools they are in. Also the positive attitudes of school principals were seen to increase the organizational commitment of the teachers. Furthermore, the level of having the opportunity to develop themselves professionally was found to contribute to their motivation and commitment. It was seen in the study that teachers' trust about their effectiveness in decison-making and being able to show their self-efficacy increased the level of organizational commitment. There are not any teachers committed to the organization termlessly, but opportunities of the school in terms of empowerment have great effect on the level of commitment.Key Words: Organization, adherence, organizational adherence, self adequacy, authorization, respectability, professional attitude.