13.yüzyıl Anadolu kervansarayları koruma ölçütleri üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Günümüze kalabilmiş 13. yüzyıl Anadolu kervansaraylarının mimari mirasımızın büyük bir bölümüyle ortak olarak, koruma kavramı açısından, iki temel sorunları olduğu görülmektedir. Birincisi restorasyon müdahalesine yönelik tesbit ve ön irdelemelerin yetersizliği veya olmaması, ikincisi ise içinde bulundukları neredeyse geri dünülmez hale gelen yokolma sürecidir. Oluşturulmuş olan koruma amaçlı envanter yapıların temel bozulma sorunlarını tesbit etmeyi ve restorasyon müdahalelerinde önceliklerin saptanmasını desteklemeyi amaçlamaktadır. 13. yüzyıl Anadolu kervansarayları üzerine yapılmış, restorasyon müdahalelerinde kullanılabilecek araştırmaların öncelikle tesbit edilmesi çok önemlidir. Ancak ne yazık ki uygulamaların yöntem ve tekniklerine yardımcı olabilecek nitelikteki yayınlar sınırlıdır. Kervansarayların» yapıldıkları devirden günümüze, çok çeşitli nedenlerle bozulmuş oldukları görülmektedir. Ancak erken dönemlerde doğal olaylar sonucunda oluşan tahribatlar, yerlerini son zamanlarda ne yazık ki insan faktörüne bırakmıştır. Günümüze kalabilmiş 13. yüzyıl Anadolu kervansaraylarının koruma ve restorasyon müdahalelerinde, korunmalarını gerektiren niteliklerinin içinde, belgesel değerlerinin, artık öncelikle gözönüne alınması ve uygulamaların gözlenmiş olan sorunları ve yapıların özgün bünyelerinin verileri doğrultusunda yönlendirilmesi gerekmektedir. Bütün bu veriler doğrultusunda son bölümde 13. yüzyıl Anadolu kervansarayları restorasyon müdahalelerinde öncelikle gözönüne alınması gerekli temel ölçütler saptanmaya çalışılmıştır. iv

SOMMAtRE Les caravanserai Is d' Anatolie de la 136me sciecle sont les exemplaires qui refietent la vie socio economique et le commencement d' une synthase aux temps medievales en Anatolie. Les exemplaires qui ont pu survivre jusqu' a nos jours sont peu rares et diminuent de jours en jours. Les recherches d'histoire d1 art et d' architecture sur les caravanserai Is sont beaucoup, mais parmi ces recherches celles qu' on peut se servir pour canaliser les restaurations sont rares. Le but de la presente these intitulee `Une Recherche sur les Criteres principales de restauration des Caravanserai Is de 13öme sciecle d' Anatolie` est de developper des propositions se rapportant aux probiemes posees. Une etude d' Histoire d' architecture n'existe pas dans cette these» une approche tendant a trouver des conclusions strictes non plus. Ce travail tente d' etudier la voie a suivre aux travaux de restaurations des Caravanserai Is de 13öme sciecle. La these se compose d' une introduction et cinq chapitres et deux annexes. Le premier chapitre comprend l'apercu historique de la 13eme sciecle que les caravanserai İs sont bât is. Le reseau routier et commerciale avant les Turcs. Les relations du sultanat de Konya avec les autres tribus Turcs et avec Byzance. L' influence de ces relations politiques economiques et sociales sur la formation du reseau routier. Le deuxieme chapitre comprend une exemplaire d' une inventaire pour la conservation. Cette exemplaire d' inventaire contient la situation actuelle des batiments et les causes de deteriorations. Cette inventaire a pour but de preciser les causes principales de deterioration desCaravanserai Is en plus programmer les avances pour les restaurations. L' inventaire est forma de vingt caravanserai İs et je pense qu' on peut exempler pour tout l'Anatolie les conclusions. Les caractoristiques architecturales et techniques de constructions des caravanserai İs sont inclus dans cette chapitre aussi. Le troisieme chapitre comprend la situation des travaux de documentations sur les Caravanserai Is sont etudies. L' importance de la separation des travaux usables pour la restauration des travaux d'histoire d' architecture et d' art. Comme les inventaires sont insuff isantes en Turquie, ces travaux sont tres importantes pour les restaurations. Les releves, et pro jets de restaurations» les rapports des fouilles et restaurations, les recherches sur les systemes de structures et techniques de constructions, les photos anciens, les travaux non publies mais on a pu les savoir, les etudes sur la re-use des caravanserai Is, sont tous des sujets etudiees. Les recherches sur l'histoire d' architecture sont aussi importantes mais ne sont pas etudiees ici. Le quatrleme chapitre contient les problemes generales de conservation et restauration des Caravanserai Is. Les problemes das leurs premieres constructions jusqu' a nos jours sont etudiees. La theorie de restauration et 1' evolution en Turquie est une cause importante pour le deterioration des caravanserai Is. Le cinquieme chapitre comprend une essai sur les principaux criteres de restauration des caravanserai Is de 13eme sciecle en Anatolie. L' annexe un contient les publicaltions usables pour les restaurations. L' annexe deux contient les publications d'histoire d' architecture et d'art. vi