5-6 yaş çocuklarında algılanan cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin ebeveyn beklentileri ile oyuncak tercihleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmada okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet tiplerine uygun oyuncak tercihleri ile ebeveynlerinden algıladıkları cinsiyet kalıpyargılarına ilişkin beklentilerin ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca, okul öncesi dönem çocuklarının cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargı bilgileri ile cinsiyet tiplerine uygun oyuncak tercihlerinin ilişkisine bakılmıştır.Araştırma, İstanbul'daki sekiz anaokuluna devam eden 28 kız ve 28 erkek olmak üzere toplam 56 çocuk ve ebeveynleriyle yapılmıştır. Katılımcılar orta ve üst sosyoekonomik seviyedendir. Örneklemdeki çocukların yaşları 59 ve 81 ay arasında değişmektedir, yaş ortalamaları 67,5 aydır.Araştırmada çocuklardaki cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargıları ölçmek için Cinsiyet Kalıpyargı Ölçeği (Sex Stereotype Measure II) kullanılmıştır. Çocukların oyuncak tercihleri, ebeveynlerinden algıladıkları beklentiler ve ebeveynlerin beklentileri için araştırmacı tarafından geliştirilen uygulamalar kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek amacıyla Sosyodemografik Bilgi Formu kullanılmıştır.Araştırmanın sonucunda, oyuncak tercihleri cinsiyet tiplerine uygun olan çocukların kendileriyle aynı cinsiyette olan ebeveynlerinden algıladıkları kalıpyargısal beklentilerin kalıpyargısal olmayanlardan daha fazla olduğu bulunmuştur. Kızların kadın özelliklerine ilişkin kalıpyargı bilgilerinin erkeklerden daha yüksek olduğu, toplam kalıpyargı bilgisinde ve erkek özelliklerine ilişkin kalıpyargı bilgisinde erkekler ve kızlar arasında anlamlı fark olmadığı bulunmuştur. Erkeklerin erkek özelliklerine ilişkin kalıpyargıları kadın özelliklerine ilşkin olanlardan daha fazla tanındıkları, kızların ise iki cinsiyete ilişkin kalıpyargı bilgilerinde fark olmadığı görülmüştür. Oyuncak tercihleri cinsiyet tiplerine uygun olan çocukların kadın ve erkek kalıpyargı puanlarına göre kalıpyargısal olanlar, kalıpyargısal olmayanlardan ve ters yönde kalıpyargısal olanlardan daha fazladır. Bu fark oyuncak tercihi cinsiyet tipine uygun erkeklerin kadın kalıpyargı puanlarında bulunamamıştır.Anahtar kelimeler: Okul öncesi dönem çocuklar, oyuncak tercihleri, algılanan ebeveyn beklentileri, cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıpyargılar

In this research, the relation between sex-typed toy preferences of preschoolers and their perceptions of parents? expectations about gender stereotypes was investigated. In addition, the relation between children?s knowledge of sex-trait stereotypes and sex-typed toy choices of preschoolers was examined.The study was conducted with a total of 56 children (28 girls, 28 boys) who are from eight kindergartens in İstanbul and their parents. Participants are form middle and high socioeconomic status. The ages of children in the sample are between 59 and 81 months, with the average of 67,5 months.In the study, Sex Stereotype Measure II (SSM II) was used to measure sex-trait stereotypes of children. For toy preferences of children, perceived parental expectations and expectations of parents, the applications that were developed by the researcher were used. To determine the demographic features of participants, the Socio-demographic Questionnaire Form was used.According to results, for children preferred sex-typed toys, perceived stereotype-consistent expectations from same sex parents are more than stereotype-inconsistent ones. Girls? knowledge of female stereotype traits is higher than boys?. But no significant difference was found for total stereotype knowledge and male traits between boys and girls. Boys? awareness of male stereotype traits is more than female traits. There is no difference between girls knowledge of female and male traits. For children preferred sex-typed toys, the number of SSM II scores indicated conventional stereotype knowledge is higher than those indicated chance level and those indicated reversal of conventional stereotype knowledge. This difference was not found for female stereotype traits? knowledge of boys preferred sex-typed toys.Key words: preschool children, toy preference, perceived parent expectations, sex-trait stereotypes