Öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda önce öğretmenlerin okullarındaki örgüt kültürü ile ilgili algıları belirlenerek bu algıların; cinsiyet, branş, medeni durum, meslekteki kıdem ve yaş değişkenlerinden hangilerine bağlı olarak anlamlı fark gösterdiği incelenmiştir. Ardından öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışlarına bakılarak yapıyı kurma ve anlayış gösterme alt boyutlarından hangisinin daha etkin algılandığına ve bu algıların cinsiyet, branş, medeni durum, meslekteki kıdem ve yaş değişkenlerine bağlı olarak anlamlı farklılık gösterip göstermediğine bakılmıştır. Son olarak da öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin gösterdikleri liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki incelenmiştir.Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2011-2012 eğitim öğretim yılında, İstanbul ili Kartal, Maltepe ve Tuzla ilçelerindeki ilköğretim okullarından basit tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 21 okuldan 386 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada kullanılan veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm ''Kişisel Bilgi Formu'', ikinci bölüm Şişman(1994) tarafından geliştirilen ''Örgütsel Kültür Ölçeği'', üçüncü bölüm ise J.K. Hemphill ve A.E. Coons (1950) tarafından geliştirilerek; A.W. Halpin ve B. J. Winer tarafından son hali verilen LBDQ (The Leader Behavior Description Questionnaire: Liderlik Betimleme Ölçeği)'dur. Toplanan verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik yöntemleri, Shapiro Wilk Testi, Mann-Whitney U Testi, Kruskal Wallis Testi ve korelasyon analizi kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre öğretmenler okullarında güçlü olmayan bir örgüt kültürü algısına sahiptirler. Öğretmenler ilköğretim okul müdürlerinin liderlik davranışlarını yetersiz bulmaktadırlar. Ancak okul müdürlerinin davranışlarını yapıyı kurma alt boyutu yerine daha çok anlayış gösterme alt boyutunda algılamaktadırlar. Öğretmen algılarına göre, ilköğretim okul müdürlerinin liderlik davranışları ile okuldaki örgüt kültürü arasında orta düzeyde anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki vardır. Öğretmen algılarına göre, ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışlarının yapıyı kurma alt boyutu ile örgüt kültürü arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır. Bu ilişki orta düzeyde, negatif yönde ve anlamlı bir ilişkidir. Öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışlarının anlayış gösterme alt boyutu ile örgüt kültürü arasında negatif yönlü, orta düzeyde anlamlı bir ilişki vardır.Anahtar Kelimeler: Liderlik, Liderlik Davranışları, Örgüt Kültürü, Okul Kültürü

In this study, the relationship between leadership behaviors of principals and the organizational culture according to the perceptions of primary school teachers is investigated. First, organizational culture perceptions of the teachers in the school and its significant dependency according to the variables of branch, marital status, seniority, and age are determined. Then, the effectiveness of the initiation of structure and consideration dimensions of the leadership behaviors of principals, according to the perceptions of the teachers are investigated, and its significant dependency according to the variables of gender, branch, marital status, seniority, and age are evaluated. Finally, the relationship between leadership behaviors of principals and organizational culture according to the perceptions of the teachers in the primary school is studied.In this research, relational scanning model is used. The sample of the research is including 386 teachers, selected randomly from 21 primary schools in the counties of Kartal, Maltepe and Tuzla in Istanbul during the national education period of 2011-2012. Data collection tool used in the research consists of three parts: `Personal Information Form`, `Organizational Culture Scale` developed by Şişman (1994), and LBDQ (The Leader Behavior Description Questionnaire) developed by J.K. Hemphill and A.E. Coons (1950) but finalized by A.W. Halpin and B. J. Winer. Collected data was analyzed through descriptive statistical methods including Shapiro Wilk Test, Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis Test and Correlation Analysis.The research results show that teachers do not have a strong organizational culture perception in their schools. Teachers think that the leadership behaviors of the principals in the primary schools are inadequate. However, they perceive the behaviors of the principles in the consideration dimension instead of initiation of structure dimension. There is a middle-level and negative relationship between the leadership behaviors of principals and the organizational culture according to the perceptions of primary school teachers. There is a statistically meaningful, middle- level and negative relationship between the initiation of structure and consideration dimensions of leadership behaviors of principals and the organizational culture according to the perceptions of primary school teachers.Keywords: Leadership, Leadership Behaviors, Organizational Culture, School Culture