Genç yetişkinlerde erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik stilleri ve kişilerarası ilişkiler

Abstract

İnsanoğlu doğası gereği ihtiyaçlarını karşılamak ve topluma uyum sağlamak adına yaşamının erken dönemlerinden itibaren ilişki kurmaya başlamaktadır. Kişisel paylaşımın olduğu, düzenli ve tekrarlı olarak kurulan ilişkiler, kişilerarası ilişkiler olarak adlandırılmaktadır (Siyez, 2010; Gürüz & Eğinli, 2008).Literatürde kişilerarası ilişkilerde birçok faktörün rol oynadığı ifade edilmektedir. Bunlardan birisi de erken dönem uyumsuz şemalar olmaktadır. Şema terapi kapsamında ele alınan erken dönem uyumsuz şemaların, kişilerarası ilişkilerde uyumsuz davranışlara yol açtığı ve olumsuz ilişkilerin gelişmesine sebep olduğu ifade edilmektedir (Young ve ark., 2009). Erken dönem uyumsuz şemaların gelişiminde algılanan ebeveynlik stilleri önemli yer tutmaktadır. Erken dönemde ebeveynle kurulan ilişkiler sonucu gelişen algılanan ebeveynlik stilleri, ebeveyne ilişkin olumsuz algıları ifade etmektedir.Erken dönemde oluşmakla birlikte kişilerarası ilişkilerde rol oynayan faktörlerden birisi de kendilik algısı olmaktadır. Kendilik algısı erken dönemden itibaren yaşam deneyimlerinden, ebeveynlerden ve sosyal çevreden alınan geri bildirimler sonucu oluşmaktadır (Epstein, 1973).Bahsedilen bilgiler doğrultusunda kendilik algısı, erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik stilleri ve kişilerarası ilişkiler arasındaki ilişkileri göstermek bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır.Araştırmanın örneklemini yoğun olarak ilişkilerin kurulduğu dönem olarak kabul edilen (Erikson, 1982 aktaran Göçener, 2010) 20 ? 45 yaş aralığında bulunan 325 genç yetişkin oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için Kişisel Bilgi Formu, Sosyal Karşılaştırma Ölçeği (SKÖ), Young Erken Dönem Uyumsuz Şemalar Ölçeği (YŞÖ - KF3), Young Algılanan Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ-A ve YEBÖ-B) ve Kişilerarası Tarz Ölçeği (KİT) kullanılmıştır.Çok aşamalı regresyon analizleri sonucunda erken dönem uyumsuz şema alanı ve boyutlarına sahip olma arttıkça ve anneden algılanan aşırı izin verici/sınırsız, koşullu/başarı odaklı; babadan algılanan kuralcı/kalıplayıcı ebeveynlik stillerine maruz kaldıkça olumsuz ilişki tarzları ortaya çıkmaktadır. Yapılan korelasyon analizi sonucu ise kendilik algısı düzeyi arttıkça kaçınan ve manipulatif ilişki tarzlarının kullanımının arttığı sonucu elde edilmiştir.Anahtar Sözcükler: Kendilik Algısı, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Algılanan Ebeveynlik Stilleri, Kişilerarası İlişki Tarzları

Human beings have set up relationships since early life periods to satisfy their needs and accomodations in society. The relationships which are steady, recurrent and where personal sharing is available are described as interpersonal relationships? (Siyez, 2010; Gürüz & Eğinli, 2008).In the literature, it is clear that there are many factors that play a role in interpersonal relations. One of them is early maladaptive schemas. Early maladaptive schemas which take place in schema therapy are assumed to cause behaviours in interpersonal relations such that dysfunctional relations are set up. The developing process of early maladaptive schemas are affected by perceived parenting styles. Perceived parenting styles are described as dysfunctional perception of parents which occurs from the early life period.One of the important factors affecting interpersonal relations and which starts to develop in early life periods is self concept. Self concept develops from early childhood and adolescent periods through response to life events, interacations with parents and social surroundings (Epstein, 1973).Based upon the information above the subject of this research is to describe relations between self concept, early maladaptive schemas, perceived parenting styles and interpersonal relations.The sample of research consists in total of 325 young adults whose ages range between 20 and 45 years. For assessing the self concept, early maladaptive schemas, perceived parenting styles and interpersonal relations styles of the sample group, Social Comparison Scale, Young Schema Questionnaire - Short Form - 3, Interpersonal Style Questionnaire and personal information questionnaire were carried out. After collecting the data stepwise regression analyses were conducted.The results show that higher scores of early maladaptive schemas predict dysfunctional relationship styles. In addition, non controlling, perfectionist perceived maternal styles and normative paternal styles predict dysfunctional relationship styles. The correlation analyses show higher scores of self concept positively correlated to manipulative style.Key Words: Self Concept, Early Maladaptive Schemas, Perceived Parenting Styles, Interpersonal Sty