Türbe mekânı, türbe kültürü: İstanbul`da üç türbede yapılan niteliksel araştırma,2013

Abstract

Türbe mekânı incelenerek orada oluşan kültürü anlamak bu çalışmanın amacını oluşturdu. İstanbul?un türbe zenginliği ve çeşitliliğinden yola çıkılarak belirlenen Aziz Mahmut Hüdayi, Eyüp Sultan ve Telli Baba türbeleri araştırma sahası olarak seçildi. Her türbede 10?ar olmak üzere toplam 30 derinlemesine görüşme yapıldı. Araştırma türbelerde yapılan gözlemlerle zenginleştirildi. Yapılan görüşme ve gözlemlerde; katılımcıların kişisel özellikleri, türbe ziyaretleri, türbe algıları üzerinden türbe mekânıyla ilişkilerini ortaya koymaya yönelik bir çerçeve çizildi.Çalışmanın giriş bölümünde, mekân teorileri, türbe kültürü ve bağlantılı olduğu yapılar, araştırma yapılan türbelerin tanıtımı, tezin amaç ve önemi anlatılarak kavramsal çerçeve ve sorunsal ortaya kondu. Yöntem bölümünde, araştırmada kullanılan katımcı gözlem, derinlemesine görüşme ve gömülü teori yöntemleri görüşme süreciyle birlikte ele alınarak anlatıldı. Araştırmanın zorlukları ve etik sorunlar da bu bölümde verildi. Bulgular bölümünde, ziyaretçiler, esnaf ve türbe görevlileriyle yapılan görüşmelerde öne çıkan konular yine onların ifadeleri eşliğinde yorumlandı. Tartışma ve Sonuç bölümünde ise, elde edilen bulgular araştırma konusu bağlamında değerlendirildi.Araştırma, üç türbede ve niteliksel yöntemlerle yapıldığından sonuçlar genellenmedi fakat türbe kültürü ve mekânını anlamaya yönelik açıklayıcı bilgilere ulaşıldı. Bulguların kutuplaşmaları desteklemediği, kamusal-özel, modern-geleneksel, sıradan-kutsal mekân pratiklerinin bir arada yaşandığı görüldü. ?Sıradan? ve ?kutsal? olanla iletişimin sağlandığı yerler olarak görülen türbeler, türbe algısı birbirinden farklı kişilerce ziyaret edilmekte, bu farklılıklar ziyareti çeşitlendirmekte, şekillendirmekte ve dönüştürmektedir. Zaman zaman formel bakış açılarının eleştirilerine hedef olsa da, türbe ziyaretlerine toplumsal ilgi sürmekte, ?türbe mekânı? yaşayan bir mekân olmayı sürdürmektedir. Anahtar kelimeler: Türbe, Kamusal-Özel Alan, Modern-Geleneksel-Dini Pratikler, Kutsal Mekân, Ziyaret Kültürü

Understanding the culture around visiting tombs by examining the tomb site created the core purpose of this study. Considering the richness and diversity of tombs in Istanbul, Aziz Mahmut Hüdayi, Eyüp Sultan and Telli Baba tombs are chosen as fields of the research. Thirty interviews are conducted in total, with ten interviews at each tomb site. The study is enriched with observations. In the interviews and observations, the aim is to reveal the participants? relationships with the tombs through the impersonality traits, patterns of tomb visits, and perceptions.In the introductory part of the study, the conceptional framework and research questions are presented by discussing relevant spatial theories, tomb culture, the constructions it is attached, the presentation of the researched tombs, and the purpose and importance of the thesis. In the method part, the participant observation, in-depth interview and grounded theory methods are explained by contextualizing the interviewing process. The challenges of the research and ethical problems are also presented in this part. In the findings part, the points that were raised during the interviews with the visitors, shop keepers in the area and tomb attendants, are interpreted citing verbatim transcriptions of interviews. In the discussion and conclusion part, the findings are evaluated in the context of the research subject.The research results are not generalized as it was conducted using qualitative methods and only in three tombs, however explanatory information, which helped understand the tomb culture and the site, is presented. Tombs, which are seen as spaces in which communication between ?ordinary? and ?sacred? takes place are visited by people with different perceptions of a tomb and these differences diversify, shape and transform the visit. Although it is the target of formal points of view, the public interest in tomb visits persists and the ?tomb site? continues to be popular among diverse populations.Keywords: Tomb, Public?Private Sphere, Modern-Traditional-Religious Practices, Sacred Space, Culture of Tomb-visitation