Orta sınıfın tüketim eğilimi, beğeni ve alışkanlıklarının Bourdieu perspektifinden incelenmesi: Orta sınıf üzerine 2014 yılında İstanbul`da yapılan niteliksel bir araştırma

Abstract

Bir toplumu iyi anlamak ve analiz etmek için atılması gereken ilk adım, o toplumdaki eşitsizlikleri görmek ve anlamaktır. Para ya da güç, toplumdaki belirli kesimlere diğerlerinin üzerinde bir avantaj sağlamakta ve bu avantaj belirli mekanizmalar ile kuşaklar boyunca aktarılabilmektedir. Tarih boyunca sosyologlar bu mekanizmalar üzerinde fikir yürütmüş ve muhtelif kuramlar geliştirmişlerdir. Çağdaş kuramlar, özellikle Karl Marx ve Max Weber'in savunduğu iki ana yaklaşım üzerine inşa edilmişlerdir. Üretim araçlarına sahip olmak ya da yaşam şansının yüksekliği günümüzde de kuşaklar boyunca aktarılacak eşitsizliğin kaynağı olabilir mi? Ya da başka bir deyişle, modern toplumlardaki eşitsizlikler kendini nasıl yeniden üretmektedir? Bu sorunun cevabını verebilmek, modern toplumlardaki sınıf ve tabakalaşmanın dinamiklerini anlamakla mümkün olabilir. Bu çalışma, Bourdieu'nun 1979 yılında yayınladığı La Distinction isimli çalışmasından ilham alarak, üniversite mezunu çalışan orta sınıfı benzer bir yaklaşım ile gözlemlemeyi hedeflemiştir. Kültürel ve gündelik tüketim pratikleri, müzik zevkleri, kitap okuma alışkanlıkları, meslek seçimleri, politik yaklaşımlar ve hayata dair bazı görüşler üzerine katılımcılara muhtelif sorular yöneltilmiş ve orta sınıf profili Bourdieucu bir bakış ile değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu şekilde, orta sınıfın içinde tabakalaşmayı yaratan ayrımı tetikleyen pratikler gözlemlenebilecek ve eşitsizliği yaratan unsurlardan biri olan kültürel sermayenin dağılımı ile yeniden üretim süreçleri hakkında fikir sahibi olmak kolaylaşacaktır. Araştırmanın sonucunda, çalışan orta sınıf içinde dindarlık ayrım pratiklerini yaratan önemli olgulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Din ve siyasetin ayrılmaz bir şekilde iç içe geçmiş olması, laiklik, feminizm gibi kavramlardaki kavramsal karışıklıklar ve buna bağlı ortaya çıkan farklı yorumlar ise araştırmanın diğer önemli bulgularından bazılarıdır.

The first step to understand and analyse a society, is to realize and be aware of the ongoing inequalities in that society. Wealth and/or power generates privileged groups within the society and these privileged are passed on to future generations with certain mechanisms. Throughout the history, social scientists have put forward ideas on how these mechanisms work and developed respective theories. Modern theories have been constructed on Karl Marx and Max Weber's two different main approaches. Could owning the means of production or high level of life chances be the main reason of inequalities carried on through generations in present world? To put it differently, how are inequalities re-generated in modern societies? Answering this question might be possible, if only the dynamics of class and stratification are well understood.The study herein has been motivated by Bourdieu's research which he has published in 1979 in his book La Distinction, and aims to analyse university degree employed Middle Class with a similar approach. Cultural and daily consumption trends, taste of music, reading habits, professional choices, political attitudes and some general views on life have been investigated during the interviews and an attempt has been made to overview the middle class profile through a Bourdieu perspective. By this way, it is aimed to observe the forces that are promoting the distinction within the living middle class with an expectation to understand the distribution of cultural capital and the distribution process.As a result of the study, being religious appears to be a factor affecting distinction within employed middle class. Interlink between religion and politics, conceptual conflicts on laicism and feminism issues and related polarized comments are also some other findings of the study.