Serbestleşme yasası sonrası demiryolu taşımacılığında emniyet yönetim sistemi

Abstract

Kişilerin ve eşyaların bir noktadan başka bir noktaya hareketi olarak tanımlanan ve sosyo-ekonomik gelişmenin temel itici güçlerinden olan ulaşım günümüzde; karayolları, demiryolları, denizyolları, boru hatları ve havayolları gibi alt sistemlerle sağlanmaktadır.Günümüzde demiryolları diğer ulaştırma sistemleri karşısında rekabet gücünü artırmaya çalışırken aynı zamanda aynı demiryolu altyapısı üzerinde birden fazla işletici faaliyetine olanak sağlayarak aynı sektör içinde rekabet yaratılmasını da benimsemektedir.Demiryolu, hat ve istasyon altyapısı temelinde kamusal bir alandır. 2000 yıllarına kadar demiryolu altyapı işletmeciliği ve demiryolu taşımacılığı devlet tarafından yapılmaktaydı. Ancak devlet işletmeleri, mevcut şartlarda demiryolu taşımacılığını sürdürememekte ve ekonomik, sosyal hizmet olan demiryolu altyapısı özel sektöre uygun olmamaktadır. Bu çerçevede 1 Mayıs 2013 tarihinde yayımlanan Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun ile hem kamu sektöründe hem de özel sektörde demiryollarında yük ve yolcu taşımacılığında rekabetin önü açılmıştır.Yine bu kanunla beraber demiryollarında yük ve yolcu taşıması yapacak olan işletmelerde emniyet yönetim sistemi kurulması zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Buna göre emniyet yönetim sisteminin kurulması aşamasında gerekliliklerini yerine getirecek olan işletmeler Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı bünyesinde kurulan Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından emniyet sertifikası ile yetkilendirilmeye hak kazanarak faaliyetlerine başlayabileceklerdir.Bu çalışmanın birinci bölümünde; literatür taraması yapılarak öncelikle lojistik kavramı üzerinde duruldu. Sonrasında dört taşımacılık sistemi üzerinde değerlendirmeler yapıldı. Tezin konusunu oluşturan demiryolu taşımacılığı ise daha ayrıntılı olarak incelenmiştir. İkinci bölümde; demiryollarında meydana gelen kaza çeşitleri ve düzenli taşımacılığın öne çıkmasında etkili olan emniyet yönetim sistemi üzerinde durulmuş, İspanya Demiryollarında Emniyet Yönetim Sistemi Modeli ve Türkiye Demiryollarında TCDD'nin Emniyet Yönetim Sistemi Uygulaması verilmiştir. Son bölümde ise Serbestleşme Yasası sonrası demiryolu taşımacılığı yapacak özel sektör işletmelerinde kurulması zorunlu olan emniyet yönetim sistemi üzerine bir model oluşturulmaya çalışılmıştır.

Transportation which is described as the people's and goods movement from one point to another is one of the main driving force of socio-economic development. Nowadays transportation is provided by subsystems such as road transportation, railways, maritime transportation, pipelines and airways.Nowadays while railways is trying to improve its competitive advantage over other transportation systems at the same time the competition in the same market is adopted by allowing more than one operator on the same railway infrastructure. Railways, is a public area on the basis of line and station infrastructure. Up to 2000 railway infrastructure management and railway transportation was done by the state. However, state enterprises can not sustain railway transportation with existing conditions and railway infrastructure that is a economic, social service is not suitable for private sector. In this context The Law regarding the Liberalization of Railway Transportation paving the way for competition for goods and passenger transportation both for public and private sector has entered into force as of 1 May 2013. However this law again arosed the necessity to establish safety management system for companies that make freight and passanger transportation. According to this in the establishmet of safety management system stage, the companies that fulfill the necessities is qualified with safety certificate by General Directorate of Railway Regulations established under the Ministry of Transportation, Maritime and Communication can start their activities. In this research, in first part; literature review is done and especially logistic concept is emphasized. After that four transportation system is evaluated. Railway transportation is researched detailly as the main thesis topic. In the second part; accident types in the railway transportation and safety management system which affected systematic transportation is emphasized. Safety Management System Model in Spain and Turkish State Railways's Safety Management System Application in Turkey is investigated. In the last part; after Liberalization Law private railway transportation companies which must establish safety management system model is tried to created.