Genç insanların yaşlılığa dair bakış açısının denetim odağı ve dışa dönük kişilik yapısıyla ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Yaşlılık fiziksel, psikolojik ve sosyal boyutları ile değerlendirilmesi gereken bir süreçtir. Fizyolojik boyutuyla yaşlılık, kronolojik yaşla birlikte görülen değişimleri ifade ederken; psikolojik boyutuyla yaşlılık, algı, öğrenme, psikomotor, problem çözme ve kişilik özellikleri açısından insanın her türlü değişim ve uyum sağlama kapasitesini ifade etmektedir. Bakış açısı ise bireyin yaşına, bulunduğu kültüre, cinsiyetine, geçmiş yaşamına ve bir çok diğer etkene bağlı olarak değişmektedir. Bu sebeplerden dolayı insanların da yaşlılığa dair bakış açıları farklılıklar göstermektedir.Bu çalışma, Türkiye'deki gençlerin yaşlılığa olan bakış açının denetim odağı ile içe dönük ve dışa dönük kişilik yapılarına göre değişip değişmediğini araştırmaya dayanmaktadır.Yaşlılığa dair genç neslin bakış açısı öğrenilerek yaşlılıkla ilgili merkezlerin oluşumu şekillendirmek araştırmanın sonuçlarının sağlayacağı bir fayda olabileceği düşünülmektedir.Araştırmada veri toplama aracı olarak dört bölümden oluşan anket formu kullanılmıştır. Veri toplama aracının ilk bölümünde katılımcıların cinsiyet, medeni durum, öğrenim düzeyi, yaş kişisel bilgilerinden ve ailede yaşayan yaşlı varlığı, yaşlı sayısı, yaşlı bireyle görüşme sıklığı, oluşmaktadır. Veri toplama aracının ikinci bölümünde EYSENCK Kişilik Envanterinin Dışadönüklük Ölçeği kullanılmıştır. Veri toplama aracının üçüncü bölümünde Rotter (1966) tarafından geliştirilen ve Dağ (1991) tarafından Türkçe' ye uyarlanıp güvenirlik ve geçerlik çalışması yapılan `Rotter Denetim Odağı Ölçeği` kullanılmıştır. Veri toplama aracının dördüncü bölümünde araştırmacı tarafından geliştirilen `Yaşlılığa Bakış Ölçeği` kullanılmıştır.Araştırmanın evrenini İstanbul' da ikamet eden 20-40 yaş grubu genç bireyler oluşturmaktadır. Buna göre çalışma evrenine bağlı olarak rastgele örnekleme yöntemiyle örneklem farklı Üniversiteler ve işyerleri olarak alınmıştır.Veriler, SPSS (Statistical Package Program for Social Science) 15.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir.Bulgulara göre; yaşlıların sosyal hayatına ilişkin erkek katılımcıların bakış açısı kadın katılımcılara göre anlamlı düzeyde daha olumludur. Ayrıca yaşlıların yardım alma ve sağlığına ilişkin bekar katılımcıların bakış açısı evli katılımcılara göre anlamlı düzeyde daha olumludur. Bununla birlikte bekar katılımcılar, evli katılımcılara göre anlamlı düzeyde daha fazla dışa dönük olduğu ve geniş ailede yaşayan katılımcılar, çekirdek ailede yaşayan katılımcılara göre anlamlı düzeyde daha fazla dışa dönük olduğu sonuçları elde edilmiştir. Araştırmada genç bireylerin yaşlılığa dair bakış açıları ile dışa dönük-içe dönük kişilik yapısı ve dış denetim- iç denetim odaklılık arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.Anahtar Kelimeler: yaşlılık, genç, bakış açısı, kişilik, kişilik tipleri, iç-dış denetim odağı, Türkiye.

Elderliness is a process that should be analyzed within physiological, physical and social dimensions. While physiological elderliness implies the changes related to chronological age, the psychological aspects of elderliness examine overall capability of psychological adjustment of individuals and all kinds of changes in terms of perception, learning, psychomotor behavior, problem solving and characteristics of personality. Besides, the changes in perspectives depend on the age, culture, gender, life background and many other factors. Hence, points of view about elderliness show difference.In this research we explore whether Turkish youth's attitude regarding elderliness has a correlation to their personality in terms of internal/external locus of control.By researching youth's attitudes, this study might bring light on how the perspectives are formed. In the study, a questionnaire form which consisted of four parts has been used as a research tool. In the first part, following data have been covered; gender, marital status, education, age, personal information, presence of elder people in the family and their number, frequency of meetings with the elders. In the second part extraversion scale of the EYSENCK Personality Inventory has been applied. In the following part, `Rotter's Internal-External Locus of Control Scale` was used. It has been created by Rotter in 1966, transcribed by Dağ in 1991 to Turkish, and then has been processed for validity and reliability. In the last part, `Measure of Elderliness Attitude` method developed by the author has been used.Participants of research are individuals between 20-40 years residing in Istanbul. So, simple random sample from different universities and workplaces has been applied for an unbiased surveying,The data has been analyzed with SPSS (Statistical Package Program for Social Science) 15.0 program.According to findings, attitudes towards elder people's social life are more positive among men participants compared to women. Furthermore, attitudes related to health and getting help to elders is more positive among single participants compared to married. Also, single participants had more samples with external locus compared to married participants. Participants living in large families also possess external locus more frequent compared to those who live in core families. In the study it was found that youth's attitudes were not dependent either on their introvert/extrovert personality or on their internal/external locus.The Key Words: Elderliness, youth, perspective, personality, personality types,Internal & External Locus of Control, Turkey