Aydınlık hareketinin küreselleşme ve ulus devlet gerilimi bağlamında dönüşen ideolojisi, stratejisi ve söylemleri: Süreklilikler ve kopuşlar açısından Bourdieucu bir analiz

Abstract

Bu tez, çıkardıkları haftalık/günlük gazeteden adını alan ve 1960'ların sonlarından günümüze dek Türk siyasetinde varlığını sürdüren Aydınlık Hareketi'ni incelemektedir. `Küreselleşme` ve `ulus devlet` gerilimi bağlamında, onun ideolojisindeki, stratejisindeki ve söylemlerindeki dönüşümleri süreklilikler ve kopuşlar açısından Pierre Bourdieu'nun `alan teorisi` üzerinden tahlil etmektedir. Burada Aydınlık Hareketi, her birinde farklı siyasetlerin baskın olduğu, farklı parti adlarıyla temsil edilen dört ana dönemde ele alınmıştır. Hünüz çok kısa geçmişi olan Vatan Partisi dönemi araştırmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Teorik arka planı inşa etmeye yönelik iki ayrı literatürden faydalanılmıştır. Öncelikle `küreselleşme`, `emperyalizm` ve `ulus devlet` olguları kavramsal açılardan ilişkisel olarak farklı yaklaşımlar, benzerlikler ve anlaşmazlıklar ışığında gözden geçirilmiştir. Sonrasında Aydınlık Hareketi'ni içinde konumlandırdığımız `toplumsal hareketler` yazınına girilerek, mevcut paradigmalar kapsam ve sınırlılıklar dahilinde değerlendirilmiştir. Buradan çıkardığımız eleştiriler neticesinde `hareket alanını` inşa etmeye yönelik Bourdieu'nun yaklaşım ve kavramsal araçlarından yararlanma yoluna gidilmiştir.Bu çalışmada niteliksel araştırma yöntemi esas alınmıştır. Veriler, öncelikle hareketin hâlen mensubu olan ve geçmişte hareket içinde bulunmuş ancak sonrasında ayrılmış toplam otuz altı kişiyle yapılan derinlemesine görüşmeler üzerinden toplanmıştır. Ayrıca, hareketin günümüzdeki ve geçmişteki yayın organları, broşürleri, kitapçıkları ile desteklenmiştir.Bu çalışmadan çıkan sonuç; Aydınlık Hareketi'nin küreselleşmenin etkilerine koşut olarak 90'ların ikinci yarısından itibaren içine girdiği `ulusalcı` yönelimin, geçmişinden topyekün kopuş şeklinde değerlendirilemeyeceğidir. Aksine bu yönelim, hareketin her döneminde farklı vurgularla süregelmiş Kemalizm'in milli demokratik devrimci yorumundan kök bulmakta, onun bir uzantısı şeklinde ortaya çıkmaktadır. Anahtar Sözcükler: küreselleşme, toplumsal hareketler, Bourdieu, Aydınlık Hareketi, ulusalcılık.

This thesis examines the Aydınlık Movement (Aydınlık Hareketi), a political movement which takes its name from a weekly/daily newspaper Aydınlık and which has been prevalent in Turkish politics since the late 1960's and continues to be so today. In the context of the tension between `globalization` and the `nation state,` Pierre Bourdieu's `field theory` is used to analyze the transformations (including continuity and change) in its ideology, strategy and discourse. Four main periods, during each of which different politics were dominant and each of which were represented by different party names, are discussed. The Vatan Party period, which has a relatively short past, is excluded from this analysis.Two separate literatures form the theoretical background. At the outset, the phenomena of `globalization`, `imperialism` and the `nation state` and their similarities and points of confliction in relation to different approaches were observed conceptually. Later, focusing on the literature of the social movements, the scope and limitations of existing paradigms were evaluated. Through the critiques drawn from this process, the `field analysis` of Bourdieu and his conceptual tools were used.The investigation was performed using qualitative research methodology. The data analyzed was collected primarily through in-depth interviews conducted with thirty-six current and former members of the Aydınlık Movement. Additionally, the data obtained through the in-depth interviews was checked against and supported by review of the movement's current and past publications, brochures and booklets.The conclusion to be drawn from this study is that the `nation-statist` orientation that the Aydınlık Movement has entered into since the second half of the 1990's, parallel with the effects of globalization, does not constitute a total break from its past. To the contrary, this orientation emerges as an extension of Kemalism's national democratic revolutionary interpretation, which has been present in its history since its inception. Keywords: globalization, social movements, Bourdieu, Aydınlık Movement, national oriented / nation-statism