1960 dönemi Türk sinemasında işçi sınıfının temsili ve ilk işçi sınıfı filmi örneği olarak `Karanlıkta Uyananlar`

Abstract

Türkiye çok partili yaşama geçişle beraber dünya hâkim olan kapitalist düzeni yakalamaya çalışmıştır. Oldukça çalkantılı bir dönem olan çok partili hayatın getirdiği yeni ekonomik düzen, iç göçleri arttırarak insanları büyük kentlerde toplamıştır. Artık üretim büyük fabrikalarda gerçekleşmektedir ve buralarda çalışan insanlar yeni bir sınıf olan işçi sınıfını oluşturmuşlardır. Neoliberal ekonomiye ayak uyduran patronlar ise daha fala kar edebilmek için fabrikalarda emeğini satan işçilere hakkını vermemekte ve bu durumda işçilerin en büyük sorunu haline gelmektedir. Bu süreçte özellikle 1960'lı yıllardan sonra üretilen filmler, şehirleşmeyle beraber toplumun önemli bir parçası olarak ortaya çıkan 'işçi' sınıfını sinemaya taşır. Ancak sinemada temsil edilen işçiler gerçekten sınıfsal sorunlarıyla yani ekonomik, siyasal, sendikal sorunlarıyla ele alınıyor mudur? Yoksa sadece film senaryosunu tamamlamak için fonun bir parçası olarak mı ele alınmıştır? Bu çalışmada 1960'lı yıllarda çekilen ve içeriğinde işçi sınıfını barındıran filmlerin sınıfı ne düzeyde temsil ettiği incelenerek, ayrıksı bir örnek olan Ertem Göreç'in Karanlıkta Uyananlar filmindeki işçi sınıfının mücadele biçimi, Mücadele araçları ve yöntemi çözümlenerek Karanlıkta Uyananlar filminde işçi sınıfının nasıl temsil edildiği ortaya konmaktadır. Sinemamızda birkaç örnek dışında işçilere gerektiği kadar yer verilmediği görülmektedir. İşçiler ya aşk serüveni içinde dramatik etkiyi arttırmak için bir fon olarak kullanılmış ya da Yeşilçam kalıplarıyla tek kurtuluşun kısa yoldan zengin olmaktan geçtiği fikrini ve umudunu aşılamak için kullanılmıştır. Bu bağlamda Karanlıkta Uyananlar filmi işçi sınıfını gerçek anlamda kendi ekonomik sorunlarıyla ele almış, işçi sınıfının mücadelesine değinmiş ve mücadele araçlarını göstermiştir. İşçi sorunlarına açıkça değinmesi ve sorunların çözümü konusunda yol gösterici bir yol üstlenmesi açısından Karanlıkta Uyananlar Türk Sinemasında özel bir yere sahiptir.Anahtar KelimelerKaranlıkta Uyananlar, İşçi sınıfı, İşçi sınıfı mücadelesi, Türk sineması, Toplumsal değişim, Söylem Analizi

Turkey, after multi-party system, tried to catch capitalist system that dominated the whole world. New economic order which is caused by multi-party system increased internal migration and gathered people in big cities. After that, act of producing had happened in companies and the people had been working there created a new class, called working class. Owners of firms who accomodate themselves to neo liberal economy did not give the workers, who sell their labor, their due and this situation happened to be the biggest problem of workers. In this era; especially the movies which are shot after 1960s, moved the working class, which emerged with urbanization as an important part of society, to the movie screen. But; were the workers represented in movies really typified by working class issues, meaningly economic, political or syndicate problems? Or, was it just a part of the background for completing the movie script?In this research; with analyzing the movies which contained working class in their content and shot in 1960s, the type of working class' struggle in the exceptional example of Ertem Göreç's Karanlıkta Uyananlar movie is examined by construing struggle means and methods and eventually Karanlıkta Uyananlar movie's representation of working class is manifested. In the movie, either working class and love story were used as a background to articulate the dramatical impact or they were used to demonstrate that the only way for being rich was a getting rich quick. In this respect; by Karanlıkta Uyananlar movie's representation of the working class with their real economic problems, refering to working class struggle and suggesting solution in an advisor mode, this movie has a special importance in Turkish Movie.KeyWordsKaranlıkta Uyananlar, Workingclass, Workin gclass struggle, Turkish movie, Socialchange