Genç yetişkinlerin olumlu sosyal davranışlarının, suçluluk duyguları, olumlu sosyal ahlaki muhakemeler ve ahlaki benlik özellikleri bakımından incelenmesi

Abstract

Olumlu sosyal davranışlar, toplumların varlığını sağlıklı biçimde sürdürebilmesi bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, suçluluk duyguları, ahlaki muhakemeler ve ahlaki kimlik özelliklerinin yardım etme davranışları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışmaya 18-28 yaş arası, 175 kadın 65 erkek olmak üzere 240 lisans öğrencisi katılmıştır. Katılımcılar, suçluluk kendisi tarafından onarma (SKO), suçluluk başkası tarafından onarılma (SBO), suçluluk ve kontrol grubu olmak üzere 4 farklı suçluluk manipülasyonu grubuna seçkisiz olarak atanmıştır (n=60). Kontrol grubu tarafından okunan senaryo haricinde diğer senaryolar ortaktır ve suçluluk duygusu içermektedir. SKO ve SBO grupları, suçluluk yaratan durumun bireyin kendisi ve başkası tarafından onarıldığı birer senaryo daha okumuştur. Seçkisiz olarak aynı manipülasyon grubuna atanan bir grup katılımcı (n=6), suçluluk içeren senaryoyu okuduktan sonra, suçluluk duygu durumuyla ilgili Likert tipi bir ölçek doldurmuştur. Bunun ardından katılımcıların yardım davranışını ölçmek üzere kamusal mallar oyunu oynanmıştır. Bu oyunda okunan senaryo, finansal olarak zorluk yaşayan iş arkadaşlarına yardım etme üzerinedir. Katılımcılar, kamusal mallar oyunu sonrasında sırasıyla, Olumlu Sosyal Ahlaki Muhakemeler Ölçeği, Bakış Açısı Alma Ölçeği ve Ahlaki Kimlik Ölçeği'ni cevaplamışlardır. Suçluluk grubunda yer alan katılımcıların diğer gruplarda yer alanlardan anlamlı düzeyde daha fazla para yardımında bulunduğu görülmüştür. Onay odaklı muhakeme puanı düşük olan katılımcıların yaptıkları yardım miktarı, yüksek olanlardan anlamlı düzeyde fazladır. İhtiyaç odaklı muhakeme puanı yüksek olan katılımcıların yardım miktarı ise, puanı düşük olanlardan anlamlı düzeyde fazladır. Yapılan regresyon analizi neticesinde, yapılan yardım miktarının, annenin eğitim düzeyi, suçluluk puanı, ahlaki muhakeme toplam puanı ve onay odaklı muhakemeler bakımından anlamlı düzeyde açıklandığı görülmüştür. Çalışmanın bulguları ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler:Olumlu Sosyal Ahlaki Muhakemeler, Suçluluk, Olumlu Sosyal Davranış, Kamusal Mallar Oyunu

Prosocial behaviors are important for the well-being of the society. Accordingly, this study aims to investigate helping behaviors in terms of guilt feelings, prosocial moral reasoning and moral identity. Sample consisted of 175 female and 65 male undergraduates (M age=20.31). Guilt feelings were manipulated by the scenarios. Participants are randomly assigned to 4 different guilt groups; guilt, control, guilt self- repair, guilt other repair (n=60).Scenarios were identical for all of the guilt groups except control group. Self and other repair groups had additional different scenarios. Helping behaviors were measured by Public Goods Game which includes a scenario about helping a colleague who has financial difficulties. Randomly assigned group of participants (n=6) read same scenarios and they assessed their mood on a Likert type scale. Then they played Public Goods Game, after playing the PROM, perspective taking subscale of IRI and Moral Identity Scale are administered. Guilt group significantly gave more money than the other groups. Control group significantly gave less than guilt other repair and guilt group. Participants who had lower score on approval oriented moral reasoning gave more money than who had higher score. On the contrary participants who had higher score on needs oriented moral reasoning gave less money. In terms of moral identity, neither of the groups significantly differed. Regression analysis showed that helping was explained significantly by mother education level, guilt, PROM total and approval oriented moral reasoning scores. The results of the study were discussed within the light of the findings in the literature.Keywords: PROM, prosocial behavior, guilt feelings, Public Goods Game