Sosyal biliş ve düşünme ihtiyacı kavramlarının üst bilişsel farkındalığı yordayıcı etkilerinin gelişimsel olarak incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada üst bilişsel farkındalığı etkileyen olası faktörleri (sosyal biliş ve düşünme ihtiyacı) cinsiyet ve eğitim süreci gibi demografik değişkenlerle birlikte farklı yaş gruplarına göre gelişimsel olarak (beliren yetişkinlik ve genç yetişkinlik yaş dönemleri olmak üzere) incelemek amaçlanmıştır. Kendi bilişsel süreçlerinin daha fazla farkında olan, dolayısıyla daha bilinçli öğrenen bireylerin yetişmesinde, üst bilişin değerini anlatmak önemlidir. Sosyal biliş de başkalarının düşünceleri hakkında uyanık olmak, farkında olmak şeklinde üst bilişsel kavramaya işaret etmektedir. Üst düzey düşünme isteğine sahip kişilerin, sahip olduğu bilgiler üzerine düşünen kişiler oldukları kabul edilir. Düşünme ihtiyacı kavramı bilişsel motivasyona işaret eden bir kavram olması sebebiyle, bilişsel yeteneklerle yakından ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Bahsedilen bu üç kavramın ilişkisi bir gelişim eğrisi ile incelenmiştir.Kültür Üniversitesi'nde okuyan rastlantısal örnekleme yöntemi ile seçilen farklı sınıf düzeyi ve yaş aralıklarında bulunan 19-29 yaşları arasında 228 kadın ve 215 erkek olmak üzere 443 kişilik bir örneklem grubu belirlenmiştir. Araştırmada düşünme ihtiyacı, üst bilişsel farkındalık, gözlerden zihin okuma, yüzlerden duygu tanıma ve yüzlerden duygu ayırt etme ölçekleri kullanılmıştır. Ayrıca katılımcılara kişisel bilgi formu verilmiştir. Araştırmanın amacı ve hipotezleri temel alınarak iki bağımsız örneklemli t testine göre anlamlılık seviyeleri saptanmıştır. Tek ve çift yönlü varyans analizleri (ANOVA), çoklu regresyon analizi, pearson çarpım moment korelasyon analizi uygulanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi yapısal eşitlik modeli ile test edilmiştir.Araştırma sonuçlarına göre kadınlar ve erkeler arasında üst bilişsel farkındalık açısından kadınların lehine bir farklılık bulunmuştur. Yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre, 3 ayrı gruba ayrılan yaş değişkeninde, bu grupların üst bilişsel farkındalık toplam puanları açısından aralarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çift yönlü varyansa analizinde cinsiyet ve yaşın üst bilişsel farkındalık üzerinde etkileşimsel bir etkisi bulunmamıştır. Düşünme ihtiyacı ve üst bilişsel farkındalık arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Sosyal biliş ile üst bilişsel farkındalık arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Düşünme ihtiyacı ve sosyal bilişin üst bilişsel farkındalığı yordayıcılığında, düşünme ihtiyacı ters orantılı bir şekilde yordarken, sosyal bilişin üst bilişsel farkındalık üzerinde yordayıcı etkisine rastlanılmamıştır. Çalışma, zihin kuramı, sosyal davranış ile düşünüş ve üst bilişsel araştırmaların birleşerek yaşam boyu üst biliş gelişimi çalışmalarının oluşumuna katkı sağlayacağı düşünüldüğü için önem taşımaktadır.

In this study, it was aimed to investigate the possible factors (social cognition and need for thinking) effect metacognitive awareness as developmental with demographics variables such as gender and education process (emerging adults and young adults).It is important to tell the value of metacognition in the upbringing of more conscious learners who are more aware of their own mental processes. Social cognition also points to metacognition concept of being awake and aware of others' thoughts. It is accepted that people have high level of thinking who think about the information they have. Need for thinking is thought to be closely related to mental abilities because it is a concept that points to cognitive motivation. The relationship between these three terms has been examined with a developmental curriculum. A sample group of 443 persons who were different grade levels and age ranges 228 women and 215 men, between 19-29 years of age, who were selected as random sampling method from the Kultur University. In the research, need for thinking, metacognitive awareness, reading the mind from the eyes, recognizing emotions and distinguishing emotions were used as scales. In addition, personal information form was given to participants. In analyzing the data Independent Samples t Test, Correlation Analysis, one and two way ANOVA, Multi-Regression Analysis were used; according to Two-Way t Test at p < .05 significance level. Structural equation model was used for confirmatory factor analysis. Frequency, Percentage, Mean, Standard Deviation were calculated. According to the results of the research, a difference was found between women and men in favor of women in scores of metacognitive awareness. According to the results of one way ANOVA, there was no significant difference in total cognitive awareness scores between these 3 different groups of age. According to the results of two way ANOVA,, there was no significant interactional effect of sex and age on metacognitive awareness. There was a significant negative relationship between the need for thinking and matecognitive awareness. There was no statistically significant relationship between social cognition and metacognitive awareness. The need for thinking has negative predictive effect on metacognitive awareness. However Predictive effect of social cognition hasn't been found on metacognitive awareness.The study is important that contributes to mind theory, social behavior - thinking and metacognitive researches as lifespend cognitive development studies.