Orta gelir tuzağına doğrudan yabancı yatırımların etkisi, Türkiye değerlendirmesi

Abstract

Doğrudan yabancı yatırımların ülke ekonomilerine pek çok avantaj sağladığıkabul edilmektedir. Bu çalışmada doğrudan yabancı yatırımlar ile orta gelir tuzağıarasında doğrudan nedensellik kurgulanmamıştır. Ancak orta gelir tuzağı belirleyicileriayrıştırılmış ve bu belirleyicilerin doğrudan yabancı yatırımlar ile arasındakietkileşimler ayrı ayrı incelenmiştir. Yapılan farklı teorik ve ampirik çalışmalarınincelenmesi ile orta gelir tuzağının aşılmasında doğrudan yabancı yatırımların katkısınınsadece olumlu yönde ortaya çıktığını ifade etmek sakıncalıdır.Bu çalışmada (Robertson ve Ye, 2013) yaklaşımı ile Türkiye'nin orta gelirtuzağı konumlanışı ekonometrik olarak incelenmiş ve Türkiye'nin orta gelir tuzağındaolmadığı sonucu elde edilmiştir. Ancak orta gelir tuzağının tespitine ilişkin olarakTürkiye kişi başı GSYH'sının ABD 2009 ve sonrası GSYH'sının yüzde 20 seviyesineoldukça yakın seyretmeye devam etmesi ve dünya kişi başı ortalama gelir düzeyi ilekarşılaştırıldığında da son yıllarda benzer salınımlar ortaya koyduğu tespit edilmiştir.İlgili sürecin devam etmesi, ilerleyen yıllarda Türkiye'yi orta gelir tuzağı bağlamındariskli duruma getirebilecektir.Türkiye'nin üst-orta gelir grubuna geçtiği 2005 yılı ve sonrası, en fazla doğrudanyabancı yatırıma ev sahipliği yaptığı dönemdir. Finansal sektöre ilişkin doğrudanyabancı yatırım karakteristiğinin öne çıkması, ülkeye gelen doğrudan yabancı yatırımınteknolojik olarak yeterli dönüşümü sağlayamaması, azımsanmayacak düzeydeki M&Ayatırımlarının fazlalığı ve büyük boyuttaki doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin kartransferleri, Türkiye'nin orta gelir tuzağına takılmaması için oluşturulacak ekonomikperformans açısından olumsuzluklara sebep olmaktadır.Anahtar Sözcükler: Orta Gelir Tuzağı, Doğrudan Yabancı SermayeYatırımları, Toplam Faktör Verimliliği, Yurtiçi Yatırımlar, Ekonomik Büyüme, GelirDağılımı Eşitsizliği, Yapısal Kırılmalı Zaman Serileri Analizi.

According to common point of view, foreign direct investments provide manybenefits to national economies. In this study, it has not been established direct causalitybetween foreign direct investment and middle income trap. However, the middleincome trap was separated by its determinants and the interactions between thesedeterminants with foreign direct investments were examined separately. Analysis ofdifferent theoretical and empirical studies shows that it is inconvenient to expresscontribution of foreign direct investments in overcoming the middle income trap withonly positive way.In this study, Turkey's positioning of the middle income trap was examinedthrough an econometric approach improved by (Robertson and Ye, 2013). This studybriefly concluded that Turkey is not in the middle income trap. However, with regard tothe detection of the middle income trap, this research found that Turkey's per capitaGDP has similar trend as the rest of the world in recent years where Turkey's per capitaGDP in 2009 and beyond years is quite close to the US level of 20 percent of GDP andcompared to the average income per capita in the world. In order to continue the processin the coming years may lead Turkey to face risky situations in the context of middleincome trap.Turkey promoted to the upper-middle income group in 2005. Most of theforeign direct investments were realized in the financial sector in 2005 and beyondyears with the merger and acquisition investment model. Excessive amount of lowquality foreign investments focusing only on high profit transfer, lack of high-leveltechnology transfer from foreign investors because of implemented investment modelare negative economic performance characteristics of Turkey to abstain from fallinginto the middle-income trap.Keywords: Middle Income Trap, Foreign Direct Investment, Total FactorProductivity, Domestic Investments, Economic Growth, Inequality of IncomeDistribution, Structural Breakdown Time Series Analysis.