Küresel coğrafyalarda mimarlık nesneleri ve yıldız mimarlar

Abstract

Mimarlık üretimi, parçası olduğu çok aktörlü ilişkiler sisteminin -- daha büyük sistemlerin, üretim ilişkilerinin, aktörlerin ve ağların -- tüm dinamiklerini yansıtmaktadır. Bu durum mimarlık üretim süreçlerinde karşılık bulduğu kadar, sonuç ürünleri de doğrudan etkilemektedir. Mimarlık ürünleri, mekânsal ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra sosyal ve kültürel biçimlenişin de hem sonuçları hem de aracıları olduğundan, yapılı çevrelerin sahip oldukları fiziksel ve ekonomik değerler yanı sıra üstlendikleri sembolik değerler de inceleme konusudur, olmalıdır.20.yy'ın ikinci yarısından başlayarak günümüz ortamını tanımlayan küreselleşme ve neoliberalizm kavramları; teknolojik, politik, ekonomik ve sosyal değişimlerin ele alınmasında olduğu kadar mimarlık üretiminin seyrini incelemek için de önemli referanslar oluşturmaktadır.Yeni işbirlikleri, zaman-mekân algısı, bireysellikler, hız, değişim gibi pek çok olguyu barındıran bu ortam içinde mimarlık üretim sürecinin ve özne olarak mimarın nasıl bir pozisyonda durduğunu anlamayı hedefleyen bu tez kapsamında, özellikle sembolik değer üretiminde ön plana çıkan yıldız mimarlar ve ürettikleri ürünler mercek altına alınmaktadır. Bu hedef doğrultusunda öncelikle, kavramsal ve tarihsel bir arka plan değerlendirmesi olarak, 1945'ten günümüze yaşanan değişimler ve bunlara paralel giden yıldız mimar üretimleri ve söylemleri ele alınmış, ardından da seçilen beş çağdaş yıldız mimarın işleri ve söylemleri üzerinden ağ haritalamaları yapılarak daha derinlikli bir kavrayış geliştirilmeye çalışılmıştır.

Architectural production reflects all the dynamics of actors, networks, production processes and bigger systems since it is involved in a system of relations including different actors. This involvement has a direct impact on architectural production processes as much as on final built environments. As architectural products are both results and mediators of social and cultural configurations, besides their spatial and economic values, their symbolic values are also to be defined as research problems.Concepts of globalization and neoliberalism, which are used to describe the period beginning from the second half of the 21th century till today, constitute important references for analyzing the progress of architectural production as much as technological, political, economic and social changes.In the scope of this thesis which aims to understand the position of architectural production processes and the architects as subjects in this setting of new collaborations, space-time perceptions, individualities, speed and change; taking into account their active role in production of symbolic value, starchitects and their design objects are scrutinized. Within this aim, first, changes from 1945 to today and starchitect products and discourses parallel to these changes are embraced as a conceptual and historical background and following this background, a deep understanding is tried to be developed through works and discourses network mapping of five contemporary starchitects.