191 Numaralı Mühimme Defteri`nin Latin harflerine çevirisi ve değerlendirmesi

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda merkezi örgütlenmenin en önemli kuruluşlarından biri Divan'dır. Divan'da devletin siyasal, askeri, ekonomik ve sosyal konuları tartışılmakta ve kararlaştırılmaktadır. Osmanlı Devleti'nde Divan-ı Hümayun'da kararlaştırılan hususular üzerine padişahın onayı alındıktan sonra düzenledikleri fermanların suretlerinin kaydedildiği defterlere `Mühimme Defteri` denilmektedir. Bu çalışmanın konusu olan 191 numaralı mühimme defteri bir `Rikab Mühimmesi`dir. Rikab Mühimmeler, sadrazam seferde olduğu zaman yerine bakan rikab kaymakamı denilen bir vezirin başkanlığında toplanan divandan çıkan kararların tutulduğu defterlerdir. Defter 144 sayfadan ve 416 hükümden oluşmuştur. Ayrıca (Hicri 1202-1206, Miladi 1788-1791) tarihlerinde tutulmuş bu defterlerde 416 hükmün değerlendirmesi yapılmıştır. Bu tarihler Osmanlı Devleti'nde I. Abdülhamid'in saltanatının son yılları ile III. Selim'in tahta çıktığı ilk yıllarını kapsamaktadır. Dönemin öne çıkan olayları Osmanlı Devleti, Avusturya İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu arasında geçen savaşlar ve siyasi olaylardır. Özellikle I. Abdülhamid'in son yıllarında Özi Kalesi'nin Ruslar tarafından ele geçirilip oradaki halkın katledilmesi I. Abdülhamid'i büyük bir üzüntüye düşürmüş sonrasında ise vefatına neden olmuştur. Onun yerine geçen III. Selim ise tahta çıktığında Osmanlı Devleti, hem Rusya İmparatorluğu hem de Avusturya İmparatorluğu ile savaş halindeydi. Yönünü batıya çevirmiş, yenilikçi ve ıslahat hareketlerine açık bir kişilik olarak bilinen III. Selim, bu dönemde yapılan savaşlarda ordunun isteksiz ve güçsüz olduğunu daha iyi anlamış ve başarısız geçen savaşlar sonunda ordu ile ilgili yenilikler yapması gerektiği bilinciyle, ileride kuracağı Nizam-ı Cedid ordusu ile ilgili ıslahatların temelini burada yaşadığı acı tecrübeler sonucu oluşturmuştur. Yine yabancı devletleri temsil eden elçilerin Osmanlı Devleti'ne karşı sürekli talepte bulunması ve savaşın yarattığı olumsuz etkiler sonucunda merkezi otoritenin zayıflaması ile eşkiyalık olayların artması bu dönemde Osmanlı Devleti'ni meşgul eden problemler arasındadır. Anahtar Kelimeler: Mühimme defteri, Rikab mühimmesi, III.Selim

In the Ottoman Empire, one of the most important foundations of central organisation was Divan. (council of state). In Divan (council of state), political, military, economic and social subjects of the state were discussed and decided. The decisions in court were recorded on the Muhimme Register after the Emperor's approval. Headed by Reis al- kuttab, the Muhimme Register was written by clerks in Beylikçi Kalemi. The Register consisted of 114 pages and 416 dictums. For this reason, the Muhimme Registeres are priceless documents that include precious informations for its age. For this reason; the Muhimme Register, with numbered 191, which covers the time frames of 1202-1206 (H) /1788-1791 (A.D.) it holds a unique treasure which is able to enligten the era. The Muhimme Register with numbered 191, includes the last years of sovereignty of Abdülhamid the First and the first years of sovereignty of Selim the Third. Therefore it contains very important informations about these periods of time The prominent events of the period were the battles between the Ottoman Empire, the Austria Empire and the Rusian Empire, including intermittent political events. Especially the capture of the Özi Castle by the Russians and the masaccre of the civil people in the last years of Abdülhamid the First's period of sovereignty saddened him, ultimately leading to his death. When the next emperor, Selim the Third acceded to the throne, the Ottoman Empire was in a war with the Russian Empire and the Austria-Hungarian Empire. Selim the Third who had turned his direction to the west, was known as a personality who was innovative and open to reformation. He fully understood that the army was weak during this period and further realised that new innovations and improvemets had to be made to the failed aspects of the army. This started a base of reforms aimed at the future Nizam-i Cedid army. Moreover, the decreasing tendency of the central authority to increase the number of bandit events are among the problems that occupied the Ottoman EmpireKeywords: Muhimme register, Muhimme of Rikab, Selim the Third