Bankalarda TMS 39`dan TFRS 9`a geçiş ve Borsa İstanbul`da işlem gören bankaların hisse senedi fiyatları ve finansal durum tablosu üzerindeki etkileri

Abstract

Gelişen piyasalar ile hızlanan, kolaylaşan ve çoğalan sermaye hareketlerinin de etkisiyle finansal araçların muhasebeleştirilmesi ve ölçümü için muhasebe prensiplerinin ortaya koyulması zorunluluğu doğmuştur. Bu nedenle finansal araçlar ile ilgili standartlardan UMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme 1998 yılında yayımlanmıştır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu, 2008 yılında yaşanan global kriz sonrası çokça eleştiri alan finansal araçların muhasebeleştirilmesi ile ilgili standardını değiştirmiştir. Ülkemizde de geçerli olmak üzere yeni `TFRS 9 – Finansal Araçlar` standardının hükümleri 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmıştır. Doğaları gereği finansal durum tablolarında önemli ölçüde finansal araç bulunduran bankalar için bu değişiklik büyük önem arz etmektedir.Bu çalışmada, TMS 39 ve TFRS 9 standartlarının detaylarına ve farklılıklarına yer verilmekte, Avrupa Birliği ve Türkiye'deki kurumlar tarafından yapılan etki analizleri incelenmektedir. Ayrıca çalışmanın uygulama kısmında öncelikle Türkiye'de halka açık bankaların geçiş sonrası finansal durum tablolarındaki değişimler ile beklentiler karşılaştırılmış ve EBA'nın öngörülerine uygun ve BDDK öngörülerine aykırı olarak ayrılan toplam karşılık tutarında artış gözlemlenmiştir. Bunun yanında çekirdek sermaye yeterliliği oranında artış ve toplam sermaye yeterliliği oranında azalış ortaya çıkmıştır. Daha sonra, TFRS 9'a geçişin, bu bankaların ortalama hisse fiyatlarında yarattığı etkinin anlamlılığı test edilmiş ve model sonuçlarına göre TFRS 9 uygulamasının bankaların ortalama hisse fiyatlarını açıklamada anlamlı etkisi bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Türkiye Muhasebe / Finansal Raporlama Standartları, Finansal Araçlar, TFRS 9, TMS 39, Basel Kriterleri

Emerging markets and increasing, fast and easy capital movements caused necessity to have accounting principles for accounting and measurement of financial instruments. Therefore, IAS 39 Financial Instruments: Recognition and Measurement was published in 1998. International Accounting Standards Board, has changed the standard for accounting of financial instruments which has been criticized largely after 2008 global crisis. The provisions of the new `TFRS 9 – Financial Instruments` standard has been effective starting from January 1st, 2018 also for Turkey. This change has a vital importance for the banks which are holding a lot of financial instruments in their financial statement tables due to their nature of business.In this study, details and differences of IAS 39 and IFRS 9 standards are being explained and the impact analyses made by institutions from European Union and Turkey were researched. Furthermore, in the application part of the study, firstly expectations are being compared with the actual changes in the financial statement tables of listed banks in Turkey and it was observed that total provisions were increased inline with EBA estimates and contrary to BRSA expectations. Also, Common Equity Tier 1 ratio was increased and total capital ratio was decreased. Afterwards the significance of TFRS 9 implementation on the average stock prices of these banks was tested. According to the results of the model TFRS 9 implementation has significant effect on explaining changes in average stock prices of banks.Keywords: Turkish Accounting / Financial Reporting Standards, Financial Instruments, TFRS 9, TMS 39, Basel Standards