CuO içeren sırlarda firit bileşiminin renk üzerindeki etkisinin araştırılması

Abstract

Çini; belirlenen bir reçete dahilinde oluşturulan ve birleştirilen hammaddelerin şekillendirilerek belirli sıcaklıkta fırınlanmasıyla meydana gelen bünyenin sırlanıp pişirilmesi sonucunda elde edilen sanatsal seramik ürüne verilen addır. Seramik ürünlerde kolay temizlenebilme, hijyen sağlama, mukavemet, kalite ve estetik yönden destekleme amacıyla uygulanan, fırınlama esnasında bünyenin yüzeyini kaplayan camsı tabakaya sır denmektedir. Çini sırları genel olarak firit esaslı olarak üretilir. Firit seramik hammaddelerin belirli oranlarda tartılarak harmanlandıktan sonra eritilerek hızlı bir şekilde soğutulması sonucu üretilen cam yapılı yarı mamuldür. Seramik ürünler çeşitli yöntemlerle sırlanabilmekte ve metal oksitlerle renklendirilebilmektedir. Bakır oksit ilaveli oksitleyici atmosferde uygulanan alkalili bir sırda mavi ve tonları, kurşunlu bir sırda yeşilin her tonunu elde etmek mümkündür. Bu tez çalışmasında amaç, CuO'in firit bileşiminde bulunan kurşun, bor veya alkaliye bağlı olarak firit esaslı çini sırındaki renk etkisinin araştırılmasıdır. Bu amaçla farklı ticari firitlerden geliştirilen çini sırları kullanılmıştır. Ayrıca bor oksit esaslı bir firit reçetesi laboratuvar şartlarında üretilerek reçete çalışmalarında denenmiştir. Geliştirilen firit esaslı kurşunlu, alkalili ve borlu sırlar çini bünyelere uygulanarak 920 oC de pişirilmiştir. Firit bileşimine bağlı olarak CuO' in sır içinde farklı renkler sergilediği tespit edilmiştir. Bakır oksit ilavesi alkalili ve borlu sırlarda mavi ve tonlarını, kurşunlu sırlarda ise yeşil ve tonlarını oluşturmuştur. Nihai sırların karakterizasyonu için L*a*b* renk analizi ve XRD (x-ışını difraktometresi) analizi yapılmıştır. Daha sonra, yüzey özellikleri açısından başarılı bulunan sırlar sanatsal çini duvar panolarında uygulanmıştır.

Traditional tile is the name given to the artistic ceramic product obtained as a result of firing the glazed body, which is formed by shaping and combining the raw materials created and combined within a specified recipe at a certain temperature. The glassy layer, which is applied onto ceramic products for easy cleaning, providing hygiene, supporting strength, quality and aesthetics, is called glaze and it covers the surface of the body during firing. Traditional tile glazes are generally produced as frit based. Firit is a semi-finished glass product produced as a result of ceramic raw materials being weighed in certain proportions and melted and then cooled quickly. Ceramic products can be glazed with various methods and colored with metal oxides. It is possible to obtain blue and shades in an alkaline glaze applied in an oxidizing atmosphere with copper oxide addition, and every shade of green in a leaded glaze. The aim of this thesis study is to investigate the color effect of CuO on the frit based traditional tile glaze according to the existence of the lead, boron or alkali in the frit composition. For this purpose, traditional tile glaze recipes developed from different commercial frits. Moreover, a boron oxide based frit recipe was produced under laboratory conditions and evaluated in recipe studies. The developed frit-based leaded, alkali and boron glazes were applied onto the tile bodies and fired at 920 C°. Depending on the composition of frit, CuO has been found to exhibit different colors in the glaze. L * a * b * color analysis and XRD (x-ray diffractometer) analysis were performed for characterization of the final glazes. After that, successful glazes in terms of surface properties are applied onto artistic traditional wall tile panels.