Salih Baba Divanı`nda tasavvufi kavramlar

Abstract

Tezimizde, Türk tasavvuf ve tekke edebiyatının önemli temsilcilerinden Salih Baba'nın elimize ulaşan tek eseri olan Salih Baba Divanı incelenmiş, muhtevasındaki tasavvufi kavramlara yer verilmiştir. Bu çalışmada amacımız, 19. asrın ikinci yarısı ile 20. asrın başları arasındaki bir zaman diliminde yaşamış önemli şair ve mutasavvıflardan olan Salih Baba ve divanının tanınmasını sağlamaktır. Erzincan kökenli olan Salih Baba, Nakşbendî tarikatının Halidî kolu meşâyihlerinden olan Muhammed Sâmi Erzincanî (1847-1912) ile tanışmış ve kendisine intisap etmiştir. Salih Baba şiirlerinde şeyhinin ve Nakşbendilik yolunun kemâlât ve faziletlerini anlatmakla birlikte, bir müride seyr ü sülûku esnasında gereken tasavvufun ince sırlarından bahsetmiş ve pek çok tasavvufi hakikate yer vermiştir. Salih Baba Divanı, teşekkül ettiği tarihten günümüze kadar Nakşbendiyye Tarikatı'nın Muhammed Sâmi Erzincanî'den ayrılan kolları arasında bilinmekte ve meclislerinde düz veya ezgili şekilde okunmaktadır. Tezimiz giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Salih Baba'nın yaşadığı dönemde Erzincan'daki tasavvufi hayat hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Salih Baba'nın hayatı, tasavvufi şahsiyeti ve divanın teşekkül süreci anlatılmıştır. Çalışmamızın ana kısmını oluşturan ikinci bölümde Salih Baba Divanı'ndaki tasavvufi kavramlara ve Salih Baba'nın bu konudaki görüşlerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Salih Baba Divanı'ndan el yazması örnekler ve bunların transkripsiyonları yer almaktadır.

In our thesis, the Divan of Salih Baba (Salih Baba Divan) which is the only work of Salih Baba, an important represantative of the Turkish Sufism (mystic) and Tekke (lodge) literature has been examined and the mystical (sufistic) concepts in the content are included. The aim of this study is to ensure that Salih Baba, one of the important poets and sufis who lived in a period between the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century, and his divan are deservedly known. Erzincan-origin Salih Baba met Muhammed Sami Erzincani, sheikh of Khalidi branch of the Naqshbandi Sufi Order and submitted to him. In his poems, while telling the perfection and virtues of his sheikh and Naqshbandi way, Salih Baba mentioned about the subtle secrets needed during spiritual journey of a disciple (murid) and included lots of mystical (sufi) truths. The Divan of Salih Baba has been known among the branches of the Naqshbandi order separated from Muhammed Sami Erzincani from the date of the formation to the present day and read in a tuneless or melodious manner in their dervish convents. Our thesis consists of introduction and three parts. In the introduction section, it is given information about the sufistic life of Erzincan at the term Salih Baba lived. In the first chapter, the life and sufi (mystic) personality of Salih Baba and the formation process of the divan are explained. In the second chapter, which constitutes the main part of our study, mystic concepts in the Divan of Salih Baba and the views of Salih Baba about this subject are included. In the third chapter, it is given orijinal hand writing samples from the Divan of Salih Baba and their transkriptions.