Yetişkin bireylerde beslenme ile ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Ocak - Şubat 2009 tarihleri arasında Özel Ankara GüvenHastanesi'nde çalışan 30 yaş ve üzeri 103 sağlık personelinin (41 erkek, 62kadın) beslenme ile ilgili kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinin saptanması,sağlıklı beslenme ve yaşam biçimi alışkanlıklarına ilişkin girişimlerinbaşlatılması ve kardiyovasküler hastalık riski bulunan bireylerin gereken tedaviiçin yönlendirilmeleri amacı ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan tüm bireylere,sosyo-demografik özelliklerini, beslenme durumlarını ve beslenme ile ilgilikardiyovasküler risk faktörlerini saptamak amacıyla üç bölümden oluşan biranket formu ve 24 saatlik besin tüketim formu uygulanmıştır. Bireylerinantropometrik ölçümleri alınmış, vücut bileşim analizleri yapılmış, kan basıncıve biyokimyasal parametreleri değerlendirilmiştir. Çalışma grubunun yaşortalaması 39.4±8.19 yıl olarak bulunmuştur. BKİ gruplamasına göre erkeklerin%58.5'inin, kadınların %32.3'ünün kilolu (BKİ=25.0-29.9 kg/m2), erkeklerin%17.1'inin, kadınların %8.1'inin ise şişman (BKİ ?30.0 kg/m2) olduğubelirlenmiştir. Erkeklerin %31.7'sinde, kadınların %40.3'ünde abdominal obezitesaptanmıştır. Enerjinin yağdan karşılanan yüzdesinin her iki cinsiyette deyüksek olduğu, günlük toplam enerjinin %36.2'sinin yağdan geldiğibelirlenmiştir. Doymuş yağ tüketimlerinin önerilen miktardan yüksek olduğusaptanmıştır. Diyetle günlük vitamin ve mineral tüketim ortalamaları Türkiye içinönerilen düzeylerle karşılaştırıldığında her iki cinsiyette de A vitamini ve folattüketiminin yetersiz, sodyum tüketiminin ise yüksek olduğu, kadınların vitaminE, B6, tiamin, niasin, demir ve çinko tüketimlerinin yetersiz olduğu belirlenmiştir.E vitamini, tiamin, riboflavin, nisain, B6 vitamini, folat, sodyum, potasyum,magnezyum ve fosfor tüketimi açısından erkeklerle kadınlar arasındaki farkistatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bireylerin beslenme ile ilgilikardiyovasküler risk faktörleri biyokimyasal parametreler açısındandeğerlendirildiğinde, saptanan risklerin sıklığı; total kolesterol %26.2, LDLkolesterol%16.5, trigliserit %22.3, total kolesterol/HDL-kolesterol düzeyi%3.9'dir. HDL-kolesterol düzeyleri önerilenin altında olanların sıklığı %39.8olarak bulunmuştur. Bireylerin %12.6'nda da yüksek C-Reaktif Protein yüzeylerisaptanmıştır. Erkeklerde yaş, yüksek kan basıncı, obezite, total kolesterol, LDLkolesterol,trigliserit, total kolesterol/HDL-kolesterol oranı ve C-Reaktif Proteineilişkin risklerin kadınlardan daha yüksek olduğu, kadınlarda ise sigara ve HDLkolesteroldüşüklüğüne ilişkin risklerin yüksek olduğu; toplamda kadınlarınerkeklerden daha fazla sayıda riske sahip olduğu belirlenmiştir. Kardiyovaskülerhastalıklar için beslenme ile ilgili risk faktörlerinin ortalama sayısının 3.3±2.08olduğu ve kadınların beslenme ile ilgili risklerinin erkeklere göre daha yüksekolduğu bulunmuştur. Erkeklerin %65.9'u ve kadınların %24.2'sinin metaboliksendromlu olduğu ve metabolik sendrom sıklığının erkeklerde kadınlara göredaha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.001). Çalışma sonucunda saptananmetabolik sendrom sıklığı %40.8'dir. Bireylerin beden kütle indeksi, bel çevresive bel kalça oranı ile açlık kan glikozu, trigliserit, fibrinojen, C-Reaktif Protein,sistolik ve diyastolik kan basıncı değerleri arasında anlamlı pozitif ilişki, HDLkolesteroldeğerleri arasında anlamlı negatif ilişki olduğu; sigara tüketimi ileHDL-kolesterol değerleri arasında negatif ilişki, fiziksel aktivite süresi iletrigliserid ve fibrinojen değerleri arasında pozitif yönde ve istatistiksel olarakanlamlı ilişki saptanmıştır.Kardiyovasküler hastalıklardan korunma stratejilerinin temeli, hastalığa yol açanyaşam tarzını ve çevresel faktörleri değiştirmek ve yüksek riskli bireyleribelirleyip bu bireylerde özel önlemler almaktır. Bu nedenle, hastalık riski yüksek,fakat hastalığın hiçbir belirtisinin olmadığı bireylerde yaşam tarzını ve riskfaktörlerini değiştirerek hastalığın oluşmasını önlemenin gerekli olduğudüşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Beslenme, kardiyovasküler risk faktörleri, metaboliksendrom.

This study has been conducted on 103 health personnel (41 males and 62females) over 30 years old working in Private Ankara Güven Hospital betweenJanuary - February 2009 in order to determined their risk factors forcardiovascular disease related to nutrition, to start interventions associated withhabits of healthy nutrition and living style and to direct individuals withcardiovascular disease risk for therapy. A questionnaire form consisting of threeparts and 24-hours food consumption form have been applied on all individualsincluded in the study in order to determine their socio-demographiccharacteristics, nutritional status and cardiovascular risk factors related tonutrition. Anthropometric measurements of individuals have been obtained,body content analyses have been made, and blood pressure and biochemicalparameters have been evaluated. Average age of study group has been foundas 39.4±8.19 years. It has been determined according to BKİ grouping that58.5% of males and 32.3% of females are overweight (BKİ=25.0-29.9 kg/m2),17.1% of males and 8.1% of females are obese (BKİ ?30.0 kg/m2). Abdominalobesity has been determined in 31.7% of males and 40.3% of females. It hasbeen determined that percent of energy obtained from fat was high in bothgender, and 36.2% of total daily energy comes from fat. It has been determinedthat consumption of saturated fats is higher than recommended amount. Whenaverage consumption of daily vitamins and minerals in the diet is compared withrecommended levels for Turkey, it has been determined that consumption ofvitamin A and folic acid are inadequate, sodium consumption is high in bothgender, and that women are deficient for consumption of vitamin E, B6, tiamin,niacin, iron and zinc. Difference of vitamin E, tiamin, riboflavin, niacin, vitaminB6, folate, sodium, potassium, magnesium and phosphorus between men andwomen has been found statistically significant. When cardiovascular risk factorsrelated to nutrition of individuals are compared for biochemical parameters,frequency of risks are; total cholesterol 26.2%, LDL-cholesterol 16.5%,triglyceride 22.3%, total cholesterol/HDL-cholesterol level 3.9%. Frequency ofpersons having HDL-cholesterol levels below the recommended levels hasbeen found as 39.8%. High C-reactive protein levels have been determined in12.6% of individuals. It has been determined that risks associated with age,higher blood pressure, obesity, total cholesterol, LDL-cholesterol, triglyceride,total cholesterol/HDL-cholesterol ratio and C-Reactive Protein was higher inmen than women; and that women have more number of risks than men in total.It has been found that mean number of risk factors associated with nutrition was3.3±2.08 for cardiovascular diseases, and that risks of women related tonutrition was higher than men. It has been determined that 65.9% of men and24.2% of women had metabolic syndrome, and that frequency of metabolicsyndrome was higher in men than women (p<0.001). Frequency of metabolicsyndrome assessed as a result of the study is 40.8%. It has been found thatthere is a positive correlation between body mass index of individuals, waistcircumference and waist-hip ratio and fasting blood glucose, triglyceride,fibrinogen, C-Reactive Protein, systolic and diastolic blood pressure values,there is a significantly negative correlation between HDL-cholesterol values;there is a negative correlation between cigarette consumption and HDLcholesterolvalues, and there is a positive and statistically significant correlationbetween activity durations and triglyceride and fibrinogen values.Basis of the strategy for protecting from cardiovascular diseases is to changeliving style and environmental factors causing the disease, and to determinehigh risk individuals and taking special precautions for these persons.Therefore, it is thought that it is necessary to prevent occurrence of the diseaseby changing living style and risk factors in persons who have high risk for thediseases and don?t have any symptom of the disease.Keywords: Nutrition, cardiovascular risk factors, metabolic syndrome.