Hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları ve deneyimleri

Abstract

Hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan hastaya bakım vermeye ilişkintutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan tanımlayıcı ve kesitsel tipteki buaraştırma Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi, Gazi Üniversitesi Hastanesive Sağlık Bakanlığı Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesindeyapılmıştır. Araştırmanın örneklemini bu hastanelerin erişkin yataklı servis veyoğun bakımlarda görev yapan 300 hemşire oluşturmuştur.Çalışmada veriler, literatürden yararlanılarak hazırlanan sosyodemografikform, Ölüme İlişkin Tutum Profili (Death Attitude Profile-Revised /DAP-R) veFrommelt Ölmekte Olan Hastanın Bakıma İlişkin Tutum Ölçeği (FATCOD)kullanılarak elde edilmiştir. Her iki ölçeğin ?dil eşdeğerliğinin sağlanması içinTürkçe'ye çevirisi, geri çevirisi ön uygulaması yapılmış ve 100 hemşireyeuygulanmıştır. Ölüme ilişkin tutum profili için kapsam geçerlilik indeksi 0.99; alfadeğeri 0.80, FATCOD ölçeği için kapsam geçerlilik indeksi 0.83; alfa değeri ise0.69 olarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanısıra; One-Way ANOVA, chi-square, Pearson Korelasyon ve Regresyon testlerikullanılmıştır.Hemşirelerin yaş ortalamasının 28; çoğunluğunun kadın, bekâr ve lisansmezunu, meslekte çalışma süresi ortalamasının 6 yıl olduğu belirlenmiştir.Hemşirelerin yarıdan fazlası (%52.3) dini inancının güçlü olduğunu ve inançlıolmanın ölüm ve ölmekte olan hastaya karşı tutumunu çok etkilediğinibelirtmişlerdir. Hemşirelerin çoğunluğu (%83.3) ölmekte olan hastaya bakımverdiğini ve bakım verirken sıklıkla keder (%37.5) yaşadıklarını belirtirkenyarıdan fazlası ölmekte olan hastaya bakım vermek istemediklerini veçoğunluğu ölüm kavramını hasta ve yakınları ile rahat konuşamadıklarını ifadeetmişlerdir. Hemşirelerin tamamına yakını hasta ve yakınları için ziyaretvikurallarının geçerli olmamasını, son dönemlerinde yakınları ile birlikte olmasınınsağlanmasını ve ölmekte olan kişinin dini inanç ve değerlerine önem verilmesinibelirtmişlerdir.Araştırmaya katılan hemşirelerin DAP-R ölçeğinin alt grup puanortalamalarının 3.5?5.5 arasında; FATCOD ölçeğinden elde edilen puanortalamasının ise 99.9 ± 8.7 olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin medeni durumu,çalışma yılı, çalıştıkları klinik ve dini inancına göre DAP-R ölçeği alt gruplarıarasında ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<005). Benzerçalışmalarla karşılaştırıldığında FATCOD ölçeği puan ortalamasının daha düşükolması hemşirelerin ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumlarınındaha az olumlu olduğu sonucunu ortaya koymuştur.Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda eğitim programlarındayaşam sonu bakım konusuna yer verilmesi; hemşirelerin ölmekte olan hastalarasergiledikleri olumlu ya da olumsuz tutumlarının farkındalığını sağlayacak,iletişim becerilerini arttıracak ve başetme yöntemlerini güçlendirecekprogramların oluşturulması önerilmiştir.Anahtar Kelimeler; Ölüm, yaşam sonu bakım, ölüme ilişkin tutum, ölmekteolan bireye bakım, hemşirelik

Aim of this study was to examine nurses' attitudes and experiencestoward death and caring for dying patients. Descriptive and cross-sectional typeof this research was conducted at two universities and one state hospitalslocated in Ankara, Turkey. Sample of this study was 300 nurses whom workingin adult inpatient clinics and intensive care units at these hospitals.In data collections, socio-demographics form, the Death Attitude Profile-Revised (DAP-R) and Frommelt's Attitude Towards Caring for Dying Patients(FATCOD) were used. Turkish translation, back translation and validation hasbeen done for this study and applied to 100 nurses. For DAP-R ContentValidation Index computed as 0.99, Cronbach's alpha 0.80; for FATCODcontent validation index was 0.83 and Cronbach's alpha 0.69. Data analyzedwith using descriptive, one-way ANOVA, chi-square, correlation and regressiontests.Mean age of nurses was 28; majority of them were women, single andhas BSN degree, mean working duration in nursing was 6 years. More than halfof the nurses has strong religious belief (52.3%) and indicated that theirreligious beliefs are a strong influence on their attitude toward death and dying.Most of them indicated direct involvement with caring for dying patients (83.3%);experiencing grief (37.5 %) and not want to care for dying patients (62.3%).Majority of them were not comfortable to talk about death with their patients.Almost all of them were agreed that the family and friends of the patient shouldbe permitted to visit at any time and stated the importance of respecting todying patient and families religious belief and cultural values.viiiThe mean DAP-R scale subgroups were from 3.5 to 5.5; mean FATCODscores was 99.9 ± 8.7. Statistically significant relationships were found amongmarital status, working years in nursing, level of education, previous experiencewith caring for terminally ill patients, religious belief and scores on the FATCODand DAP-R (p< 0.05). When compared with other studies in literature it wasfound that FATCOD mean score was lower and showed less positive attitudes.Based on these results, end of life care should be included in theeducational programs that would provide awareness of nurses? own negative orpositive attitudes towards dying patients, increase their communication skillsand enhance the coping strategies has been suggested.Key words; Death, end of life care, death attitude, caring for dying people,nursing