Sıcaklık verilerindeki kırılma tarihleriyle iklim indekslerinin ilişkisi

Abstract

Türdeşlik (homojenite) testi ile sıcaklık verilerindeki kırılmalar araştırılmıştır. 1993 ve 1997 yılında Türdeşlik Kırılma Tarihleri (TKT) görülmüştür. TKT'lerin coğrafik daılımlarına göre ortalama sıcaklıklardaki artışın Anadolu'nun iç kesimlerinde 1993 yılında ve kıyı kesimlerindeki artışın 1997 yılında başladığını söylemek mümkündür. Günlük maksimum sıcaklıklarda 1981 yılı sonrası gözlemlenen değişim ortalama olarak 186 günde yeni değer ve minimum sıcaklıklarda ise ortalama olarak 64 günde yeni değer oluştuğu görülmüştür. İstasyonların maksimum ve minimum sıcaklıklarının günlük dağılımı, ayın sıcak ve soğuk dönemleri yansıtan bir desen göstermektedirler. Bu desen halk takvimi ile de genel olarak uyumludur. Desenlerdeki maksimum sıcaklık görülen dönemler ile sıcak ve soğuk hava dalgalarının oluş tarihleri uyumludur.İklim indeksleri atmosferdeki durumu belirli bir alan için iki bölge arasındaki meteorolojik parametrelerin farkları ile özetler, hesaplandıkları bölgeler üzerinde ideal sonuçlar verebilmektedir. Bununla birlikte hem iki bölge arasında gelişen sistemler, hem de indeksin hesaplandığı bölgeden uzaklaşıldıkça ideal durumdan uzaklaşmaktadır. Atmosferdeki engelleme (Blokaj) sistemlerinin NAO'nun fazları ile Türkiye sıcaklık ve yağış desenleri arasındaki ilişkinin zayıflamasına ve hatta ilişki göstermemesine neden olduğu düşünülmektedir.NAO'nun fazı ve Türkiye sıcaklık ve yağışlarının verdiği tepki dikkate alınırsa, NAO'nun aylık veri serilerinin eğilimlerine göre; ocak, şubat, mart, nisan, kasım ve aralık aylarında daha sıcak ve yağışsız dönemlerin beklenmesinin olası olduğu düşünülmektedir. Öte yandan mayıs, haziran, temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında ise negatif eğilimlerin görülmesi de bu aylarda yağış miktarlarında artış beklenmesinin olası olduğunu düşündürmektedir. Her ne kadar bahar ve yaz dönemlerinde NAO Türkiye ilişkisinin doğrusal ilişkilerde düşük olduğu önerilse de, bu çalışmada yapılan olay temelli incelemede ilişkinin %50-75 arasında olduğu görülmüştür.

With homogeneity test reveal break dates in the temperature datasets. Homogeneity break dates (HBD) were seen in 1993 and 1997. According to geographical area of HBD's, it is possible to say that the increase in average temperatures started in 1993 in the inner parts of Anatolia and started in 1997 in the coastal areas. The changes in daily maximum and minimum temperatures of eight stations were investigated for period of 1971 and 2015. The change observed after 1981 in daily maximum and minimum temperatures. New maximum temperature values were observed in 186 days and new minimum temperature values were observed in 64 days. The daily maximum and minimum temperatures showed a pattern reflecting the warm and cold periods of the month and which were generally compatible with the public calendar (it's kind of climatological calendar based on public observations). The patterns is compatible with dates of hot and cold wave's records.It is thought that it is possible to expect more warm and low precipitation periods during spring and winter seasons according to the tendency of the NAO's monthly data series. On the other hand, negative trends of NAO in May to October suggest that it is possible to expect an increase in rainfall in these months. Although it is suggested that the relation between NAO and Turkey in spring and summer seasons according to the liner correlations is not significant, it is found that the rate of relation is between 50-75% according to event based examination in this study.