İlköğretim öğrencilerinin diyet kalitesi ve tabak artıklarının saptanması

Abstract

Bu çalışma, ilköğretim okulu öğrencilerinin okulda öğle yemeği tüketim durumlarını, oluşan tabak artıkları ile karşılaştırarak beslenme durumlarını değerlendirmek ve ebeveynlerin çocuklarının beslenme durumları ile ilgili algılarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma verileri, Ocak-Mart 2014 tarihleri arasında, TED Karadeniz Ereğli Koleji Vakfı Özel İlköğretim Okulu'nda 5-8. sınıfa devam eden toplam 186 öğrenciden elde edilmiştir. Öğrencilerin demografik özellikleri ve beslenme alışkanlıkları araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu aracılığı ile toplanmış, antropometrik ölçümleri değerlendirilmiştir. Ebeveynlere uygulanan ayrı bir anket formu ile de öğrencilere ait toplanan veriler, öğrencilerden gelen cevaplarla karşılaştırılmıştır. Ebeveynlerden çocuklarının bir günlük besin tüketim kayıtları alınmıştır. Anketlerle eş zamanlı olarak, öğrencilerin okulda sunulan öğle yemeği besin tüketimleri, birbirini izleyen on gün boyunca ölçülen tabak artıkları ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilerin % 65.6'sı normal vücut ağırlığında, % 23.4'ü fazla kilolu ve % 9.7'si şişmandır. Öğrencilerin yaşa göre boy uzunluğu ve BKİ persentil değerleri ile kendi boy uzunluğu ve vücut ağırlığı algıları ve ebeveynlerin çocuklarının vücut ölçümleri hakkındaki algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Öğrencilerin BKİ değerleri ile anne ve babalarının BKİ değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir korelasyon saptanmıştır (p<0.001). Meyve ve fast food tüketim sıklığı için öğrencilerin ve ebeveynlerin verdikleri cevaplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Öğrenciler 101.5 ± 63.25 dakika/gün televizyon izleyerek, 83.0 ± 76.82 dakika/gün bilgisayar karşısında geçirmektedir. Bilgisayar karşısında geçen süre açısından kız ve erkek öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.05). Öğrencilerin % 73.2'si televizyon ve bilgisayar karşısında yiyecek tüketmektedir. Öğrencilerin BKİ değerleri ile televizyon ve bilgisayar karşısında geçirdikleri süre arasında istatistiksel olarak anlamlı olmayan düşük derecede pozitif bir korelasyon saptanmıştır (p>0.05). Öğrencilerin enerji, posa ve kalsiyum alımının günlük önerilen miktarın altında olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Okul menüsünün sağladığı protein, yağ, demir, omega-3 ve omega-6 yağ asitleri ile A vitamini, öğrencilerin birçoğu için alması gereken miktarın üzerinde; enerji, posa ve kalsiyum miktarların ise öğrencilerin çoğunluğu için önerilen düzeylerin altında kalmıştır. Okul menüsünün öğrencilerin yalnızca C vitamini gereksinimini tam olarak karşıladığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda, çocuk ve adölesanlara yönelik sağlık çalışmalarının geliştirilmesi, yeterli ve dengeli beslenmeleri için uygun ortamlar oluşturularak, beslenme ile ilgili bilgilerin verilmesi, aile okul ve çevrenin işbirliği içinde çalışmasının gerekliliği ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: Okul çağı çocukları, okul öğle yemeği, tabak artığı, ebeveyn algısı, diyet kalitesi

This study was conducted in a primary school to evaluate nutritional status of students comparing students' food consumption with plate wastes at lunch and to determine parental perception of their children's nutritional status. It was carried out in TED Karadeniz Eregli College Foundation of Primary School students, totally 186, who were attending 5th-8th grades between January-March 2014. Demographic information and nutritional habits of the students was collected via the questionnaire form applied in the school and anthropometric measurements were evaluated. The responses were compared with the collected information about students from the questionnaire applied by parents. Concurrently, students' school lunch consumption was evaluated by comparing weighed wastes along consecutive ten days period. Of all students, 65.6 % were normal weight, 23.4 % were overweight and 9.7 % were obese. There was a significant difference in height and BMI for age percentiles between students' self perception of height and body weight and parental perception of their children's height and body weight (p<0.05). There was also a significant positive correlation between students BMI percentiles and both BMI values of mothers and fathers (p<0.001). From the point of fruit and fast food consumption frequency, a significant difference was found between the answers of students and parents (p<0.05). The students spent 101.5 ± 63.25 minutes per day watching television and 83.0 ± 76.82 25 minutes per day with computer. There was a significant difference between girls and boys in terms of the time spent with computer (p>0.05). Among all students, 73.2 % were consumed food when watching television and playing computer. There was an insignificant positive correlation between the students BMI values and the time spent with television and computer (p>0.05). It was determined that, the amount of consumed energy, dietary fiber and calcium were lower than the daily recommended intake (p<0.05). Protein, fat, iron, vitamin A, omega-3 fatty acid and omega-6 fatty acid content of school meals were over than recommended intake for the most of the students. On the other hand, energy, dietary fiber and calcium contents were lower than the recommendations. Only the amount of vitamin C was met the school lunch recommendation. As a result of the study, it was pointed out the necessity of improving of the children and adolescent oriented health studies, creating of suitable environments for adequate and balanced nutrition, giving necessary information and cooperation with family, school and social environment.Keywords: School children, school lunch, plate waste, parental perception, diet quality