6 numaralı (H. 995-999) Halep Şer`iyye Sicili`nin değerlendirilmesi (S. 1-100)

Abstract

Üzerinde çalışma yaptığımız 6 Numaralı Halep Şer?iye Sicili Şam?da Merkez-i Vesâik-i Tarihiyye?de bulunmaktadır ve 995-999/1587-1591 tarihleri arasına aittir. Toplam 362 sayfa ve 1512 adet belgeden oluşan 6 numaralı sicilin ilk 100 sayfasındaki 476 adet belge üzerinde çalışılmıştır. 7 adedi Osmanlıca diğerleri Arapça olan belgelerin transkripsiyon ve tercümesi yapıldıktan sonra belgelerde yer alan bilgiler ana hatları ile değerlendirilmiştir.Şer?iye Sicilleri özellikle yerel tarih ve toplumsal ilişkiler açısından tarihimizin en önemli kaynaklarından birisidir. Bu çerçevede incelemiş olduğumuz Şer?iye Sicilinde Halep halkının gündelik yaşamı, vakıflar, borç alacak ilişkileri, evlenme boşanma işlemleri, mehir, nafaka, köle satışı, köle azadı, çeşitli ticari işlemler, gayrimenkul satışları ve kiraları, vekalet işlemleri ve sair konularla ilgili çok sayıda belge yer almaktadır. Halep?teki 16?sı zürri, 22?si hayri vakıfla ilgili işlemlere ait bilgiler incelemiş olduğumuz kayıtlarda yer almaktadır. İslam hukukçuları arasında en tartışmalı konulardan olan vakıfların gayrimenkullerinin tebdili konusunda Halep?te zarurete binaen değişiklik yapılabildiği görülmektedir. 1-6 osmani arasında ücret alan mütevelliler gerektiğinde değiştirilmektedir. Halep?te evler 5-40 dinar arasında kiraya verilirken en düşük fiyatla satılan ev 17 dinar, en yüksek fiyatla satılan ev 815 dinara alıcı bulmuştur. Köle ve cariyeler 40-130 dinar aralığında satılırken pek çok köle ve cariye sevap kazanmak arzusu ve mükatebe yoluyla azat edilmişlerdir. Halep?te mehir ve nafaka konusuna çok önem verilmektedir. Ölen kadının mirasçıları, kocasının ödemediği mehiri dahi kocasından talep etmektedirler. Mehir miktarları 15 dinar ile 125 dinar arasında değişmektedir. Peşin ödenen mehr-i muaccel ile genellikle sonradan ödenen mehr-i müeccelin ortalamasının 54 dinar olduğu hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Halep Şer?iye Sicilleri, vakıf, köle ve cariye, mehir miktarı.

The present study focused on Number 6 Aleppo Court Records, which are presently located in Merkez-i Vesaik-i Tarihiyye in Damascus and date back to 9995-999/1587-1591. The number 6 Records consist of 362 pages with 1512 documents in total. However, the first 100 pages with 476 documents were taken into consideration in this study. The documents, 7 in Ottoman and the rest in Arabic, were first transcribed and translated; and then, a general evaluation was done based on the data gathered. Şer'iyye Sicili, that is Court Records, are one of the most important resources of our history in terms of local history and social relationships.In this context, the court records in question included documents on daily life of Aleppo people, charity trusts, debtor and creditor relations, civil code, spousal support, slave trade, some commercial transactions, property sales and rentals, grantor deeds and a large number of other things. The information about the operations concerning the 16 Descent and 22 Charitable Foundations was also present in the court records. In Aleppo, There could be some changes out of neccessity concerning the real estates issues of charity foundations, which were among the most debated topics among Islamic scholars. For instance, some trustees who get 1-6 osmani as payment might be changed when neccessary.In Aleppo, the houses were rented for 5 - 40 dinars and sold for 17 dinars at least while the most expensive house sold was 815 dinars. Slaves were sold for 40 -130 dinars. However, most slaves were bought to be freed or some slaves bought their own freedom. In Aleppo, so much importance were given to dowry and alimony issues.The heirs of the deceased woman could even claim the woman's unpaid dowry from her husband in Aleppo. The dowry money changes between 15 dinars 125 dinars. The average of the dowry paid in advance and the dowry paid later was found out to be 54 dinars. Keywords: Aleppo court registers, foundations, slaves and concubines, the amount of dowry.