1945-1960 yıllarında Türkiye`de Amerika imgesi (Amerikalılaşan Türkiye)

Abstract

Türk-ABD ilişkileri Osmanlı Devleti'ne dayanmakla beraber iki ülke tarihi açısından en önemli dönemini 1945-1960 yılları arasında yaşamıştır. Türkiye II. Dünya Savaşı sonrası değişen uluslararası dengeler sonucunda, Sovyet tehdidinden kurtulmak için ABD ile yakınlaşma ihtiyacı hissetmiş ve bu dönem de ABD ile tarım, sanayi, ticaret, eğitim, ordu gibi alanlarda bağlayıcı anlaşmalar imzalayarak iç ve dış politikada ABD etkisinde hareket etme durumunda kalmıştır. Bu çalışma 1945-1960 yılları arasında Amerikan kültürünün Türkiye'de yaygınlaşmasını ele almakla birlikte, kültür ve medeniyet kavramlarını, Osmanlı- ABD ticari, siyasi, diplomatik ve eğitim faaliyetlerini de içermektedir. XIX. yüzyılda Anadolu'ya gelen misyonerler vasıtasıyla yerleşmeye başlayan Amerikan kültürünün 1945-1960 yıllarında Truman Doktrini ve Marshall yardımları bağlamında Türk kamuoyunda basın ve medya aracılığıyla egemen kültür haline gelme süreci, dönemin gazete ve dergi içeriklerinin desteğiyle ortaya konmaya çalışılmıştır.Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde başlangıcından 1945'e kadar Türk-ABD ticari ve kültürel ilişkileri ile birlikte ABD'nin misyonerler vasıtası ile Anadolu'da etkin hale gelmeleri verilmiştir. İkinci bölümde Truman Doktrini, Marshall Yardımı'nın ve Missouri zırhlısının Türkiye ziyaretinin Türk Kamuoyu için anlamı dönemin gazete içerikleri ile verilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise Türk eğitim sistemi üzerinde ABD etkisinin artması verilmiş ve ayrıca Türkiye'de günlük yaşamda Amerikan kültürünün gazete dergi ve sinema vasıtasıyla artması, dönemin önemli gazete ve dergilerinden alınan içeriklerle verilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Amerikan Kültürü, Basın, Demokrat Parti, Eğitim, Marshall Planı, Truman Doktrini.

Dating back to the era of the Ottoman Empire, the Turkey-United States relations witnessed the most significant period between 1945 - 1960 in terms of the history of both nations. As a result of changing international equilibriums following the World War II, Turkey felt urged to converge with the U.S. to eliminate the Soviet threat and entered into binding treaties with the U.S. in areas such as agriculture, industry, commerce, education and military, driven to act under the influence of the U.S in domestic and foreign policy. This study addresses the spread of American culture in Turkey between 1945 -1960 and encompasses the concepts of culture and civilization, and commercial, political, diplomatic and educational activities taking place between the Ottoman Empire and the U.S. An attempt is made to set forth the process of transformation of the American culture, which started to be deep-rooted through the missionaries arriving in Anatolia in the 19th century, into a predominant culture in the Turkish public opinion with the help of press and media between 1945-1960 in the context of Truman Doctrine and Marshall Plan.The research is comprised of three chapters. The first chapter includes commercial and cultural relations between Turkey and the U.S. from the beginning to 1945's as well as the increasing influence of the U.S. in Anatolia through missionaries. The second chapter attempts to reflect the significance of Truman Doctrine, Marshall Plan and the visit of the Missouri battleship to Turkey for the Turkish public opinion with the then newspapers contents. The third chapter provides the increasing influence of the U.S. on the Turkish educational system and further attempts to reflect the rise of the American culture in daily life of Turkey achieved through newspapers, magazines and movies with the contents taken from the then major newspapers and magazines.Keywords: American Culture, Press, Democratic Party, Education, Marshall Plan, Truman Doctrine.