Özel bir tıp merkezi polikliniğine başvuran yetişkin bireylerin serum ferritin düzeyi, insülin direnciyle beslenme durumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, beslenmeyle ilişkili insülin direnci risk faktörlerinin ortaya konulması, serum ferritin düzeyleri ile insülin direnci, beslenme durumları arasındaki ilişkinin saptanması amaçlanmıştır. Çalışma, Kasım 2015-Şubat 2016 tarihleri arasında Ankara ili Özel Yeni Ortadoğu Cerrahi Tıp Merkezi Dahiliye Polikliniği'ne başvuran 92 (%84.4) kadın, 17 (%15.6) erkek olmak üzere toplam 109 yetişkin birey ile yürütülmüştür. Bireylerin demografik özellikleri, fiziksel aktivite durumları ve beslenme alışkanlıkları anket formu ile sorgulanmıştır. Biyokimyasal parametreleri, antropometrik ölçümleri ve üç günlük besin tüketim kayıtları alınmıştır. Çalışmaya katılan bireyler serum ferritin değerlerine göre dört quartile ayrılmıştır; serum ferritin ≤18.1 ng/mL ise quartile1 (Q1), serum ferritin 18.2-31.1 ng/mL ise quartile2 (Q2), serum ferritin 31.2-73.35 ng/mL ise quartile3 (Q3), serum ferritin ≥73.36 ng/mL ise quartile4 (Q4) olarak incelenmiştir. Ayrıca Homeostasis model assessment- İnsülin direnci (HOMA-IR) değeri 2.7'nin altında olan bireyler insülin direnci olmayan grubu, HOMA-IR değeri 2.7'nin üzerinde olan bireyler ise insülin direnci olan grubu oluşturmuştur. Erkek bireylerin yaş ortalaması 32.4±10.44 yıl iken kadınların 37.0±10.65 yıl olarak belirlenmiştir. Beden Kütle İndeksi (BKİ) gruplamasına göre; şişman kadın bireylerin (BKİ≥30.0 kg/m2) %69.2'sinin Q1'de, %59.3'ünün Q2'de, %33.3'ünün Q3'de, %86.7'sinin Q4'de olduğu saptanmıştır ve bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Q1 ve Q4'deki bireylerin bel çevresi ölçümlerinin (sırasıyla 100.1±9.58 cm, 103.8±8.47 cm), Q2 ve Q3'te bulunan bireylerin ölçümlerine (sırasıyla 95.6±10.8 cm, 94.2±13.4 cm) göre daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). Quartillere göre HOMA-IR değerlerine bakıldığında; HOMA-IR değerleri Q4'de (4.1±2.66) diğer quartillere göre daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Serum açlık insülin ve serum demir değerlerinin Q4'te diğer quartil gruplarına göre anlamlı olarak daha yüksek; serum HDL kolesterol ise daha düşük bulunmuştur (p<0.05). Serum ferritin düzeyi insülin direnci olan (71.1±70.28 ng/mL) bireylerde insülin direnci olmayan (42.9±37.55 ng/mL) bireylere göre anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Günlük diyetle alınan demir miktarının insülin direnci olan (15.9±4.47 mg) grupta insülin direnci olmayan (13.8±3.07 mg) gruba göre anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Ferritin quartillerine göre günlük diyetle demir tüketim miktarlarının; Q1'de15.0±3.60 mg, Q2'de 14.6±3.25 mg, Q3'de 16.1±3.25 mg ve Q4'de 14.8±2.61mg olduğu ve quartiller arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmadığı saptanmıştır (p>0.05). Günlük enerjinin karbonhidrattan gelen yüzdesi Q1 ve Q4'de, Q2 ve Q3'e göre daha yüksek saptanmıştır (p<0.05). Serum ferritin düzeyi ile insülin direnci ve serum demir arasında pozitif korelasyon vardır. Sonuç olarak; serum demir, diyetle alınan demir miktarı ve serum ferritinin yüksek olmasının insülin direnci için risk faktörü olabileceği belirlenmiş olup bu risk faktörlerinden korunmak için kişiye özgü beslenme düzeni oluşturulmalı ve yaşam tarzı değişikleri önerilmelidir.

This study aims to find out risk factors of insulin resistance that related to nutrition, determine corelation between, serum ferritin, insulin resistance and nutritional status. The study has been carried out on 109 adult individuals in total, composed of 92 (%84.4) females and 17 (%15.6) males, that applied to city of Ankara Private New Middle East Surgical Medical Center, internal medicine policlinic between the dates of November 2015-February 2016. Individuals' demographic properties, phisical activity states and some eating habits are questionned with surveys. Some biochemical parameters, antrophometric measurements and three days nutrition consumptions were recorded. Individuals that applied to this study seperated four quartiels according to their serum ferritin level; if serum ferritin level ≤18.1 ng/mL, quartile1 (Q1), if serum ferritin level between 18.2-31.1 ng/mL, quartile2 (Q2), if serum ferritin is between 31.2-73.35 ng/mL, quartile3 (Q3) and if serum ferritin ≥73.36 ng/mL quartile4 (Q4). Furthermore, individuals that Homeosthasis model assesment-Insulin resistance (HOMA-IR) level were belove 2.7 were formed group that has no insulin resistence and individuals that HOMA-IR level were above 2.7 were formed group that have insulin resistence. The average age of male individuals was 32.4±10.44 years and 37.0±10.65years for female individuals. According to body mass index grouping, following were defined that fat female individuals (BMI ≥30.0 kg/m2) %69.2 percentage were in Q1, %59.3 were in Q2, %33.4 were in Q3 and %86.7 were in Q4 and this difference were meaningful statistically. Individuals' that are in Q1 and Q4 waist circumference measurement (100.1±9.58 cm, 103.8±8.47 cm) are bigger than individuals that are in Q2 and Q3 (95.6±10.8 cm, 94.2±13.4 cm). Accoding to quartiles, when looked HOMA-IR levels, HOMA-IR levels of Q4 individuals (4.1±2.66) were higher than other quartiles (p<0.05). Serum fasting insulin and serum iron levels of Q4 were meaningfully higher than other qroups; serum HDL cholesterole is smaller than other quartiles (p<0.05). Serum ferritin level, individuals that have insulin resistance (71.1±70.28 ng/mL) were found meaningfully higher than individuals that does not have insulin resistence (42.9±37.55 ng/mL). İron level that intake daily diet, individuals that have insulin resistance (15.9±4.47 mg) were meaningfully higher than individuals that does not have insulin resistance (13.8±3.07 mg) (p<0.05). According to ferritin quartiles, iron level of daily diets were found that at Q1 15.0±3.60 mg, at Q2 14.6±3.25 mg, at Q3 16.1±3.25 mg and at Q4 14.8±2.61mg and found that there is not statistical difference between quartiles (p>0.05). Daily energy of carbonhydrates at Q1 and Q4 were found higher than Q2 and Q3 (p<0.05). Serum ferritin level insulin resistance and serum iron are correlated positively. As a result; following result is found that serum iron, iron level intaken with diet and serum ferritin levels are risk factor of insulin resistance, avoiding of these risk factors, individual based nutrition order created and lifestile changes should be recommended.