Gebelerin sağlıklı beslenme takıntısı (ortoreksiya nervoza) ve yeme tutumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma, gebelerin sağlıklı beslenme takıntısı (ortoreksiya nervoza) ile yeme tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır. Çalışma, Başkent Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırma Kurulu kararı alındıktan sonraki 3 ay içerisinde Liv Hospital Ankara Hastanesi Kadın Doğum Polikliniği'ne yönlendirilen gebe bireyler ile yürütülmüştür. Gebe bireylerin; sosyo-demografik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, gebelik bilgileri, beslenme bilgileri, beslenme düzenleri ve fiziksel aktivite durum ve düzeyleri gibi bilgileri alınmış ve sağlıklı beslenme takıntılarının saptanması için 15 soru içeren Sağlıklı Beslenme Takıntısı Ölçeği (ORTO-15) uygulanmıştır. Ayrıca bireylerin geriye dönük 24 saatlik besin tüketim kaydı alınmıştır, yeme tutum ve davranış bozukluğunu saptamak için Yeme Tutum Ölçeği (EAT-40) uygulanmıştır. Çalışmaya katılan gebelerin yaş ortalaması 30.24±4.93 yıl olarak belirlenmiştir. Gebelerin ortalama gebelik süresi 25.14±10.43 haftadır. Çalışmaya katılan gebelerin gebelik öncesi vücut ağırlığı ortalamaları 61.01±9.97 kg iken mevcut (gebelikteki) vücut ağırlığı ortalamaları 69.73±10.0 kg olarak belirlenmiştir. Gebelerin, gebelik öncesi BKİ değerlerine bakıldığında, %8.6'sı zayıf (BKİ ≤ 18.5 kg/m2), %70'i normal ağırlıkta (BKİ=18.5-24.9 kg/m2), %18.6'sı hafif şişman (BKİ=25-29.9 kg/m2), ve %2.8'si obez (BKİ ≥ 30 kg/m2) olarak saptanmıştır. Gebelerin günlük enerji tüketimleri ortalama 2222.76±380.82 kkal olarak gözlenmiştir. Gebelerin tükettiği enerjinin protein, yağ ve karbonhidrattan gelen oranları sırasıyla 17.71±3.58, 45.97±8.029 ve 36.31±7.13 şeklinde saptanmıştır. Türkiye'ye Özgü Beslenme Rehberi(TÜBER)'ndeki referans düzeylere göre gebelerin tüketim ortalamaları ile referansları karşılama yüzdeleri sırasıyla; A vitamini %240, B1 vitamini %97, B2 vitamini %145, niasin %235, B6 vitamini %98, C vitamin %152, potasyum %75, folik asit %30, B12 vitamini %185, kalsiyum %116 ve demir %93 şeklinde bulunmuştur. Gebelerin gece uyku süreleri, 8.14±1.71 saattir. Çalışmada, sağlıklı beslenme takıntısı gebelerin %21.6'sında saptanmıştır. Yaş ile ORTO-15 puanı arasındaki ilişki istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (p<0.05). Lise mezunu gebelerin %8.2'sinde, yüksekokul mezunu gebelerin %44.2'sinde, üniversite mezunu gebelerin %24.4'ünde ve yükseklisans-doktora mezunu gebelerin %10.9'unda ortoreksiya nervoza saptanmıştır. İlkokul ve ortaokul mezunu gebe bireylerde sağlıklı beslenme takıntısı saptanmamıştır. Eğitim durumu ve ORTO-15 puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0.05). Yeme tutum ve davranış bozukluğu olan gebelerin 36-45 yaş aralığında ölçek ortalamasının 34.82±24.04 olduğu belirlenmiştir. Gebelerin EAT-40 puanı ile gebelik süresi ve gebelikte kazanılan vücut ağırlığı (kg) arasındaki ilişki negatif yönlü ve anlamlı bulunmuştur (p<0.05, p<0.01). BKİ değerleri ile EAT-40 puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p>0.05). EAT-40 puanı ile protein alımı, kalsiyum ve demir minerallerinin karşılama değerleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.01, p<0.05). Gebelerin EAT-40 puanları ile sigara ve alkol tüketimleri arasındaki ilişki anlamlıdır (p<0.01, p<0.05). Sonuçlar, gebelik döneminin yeme bozuklukları için önemli ve kritik bir dönem olduğunu göstermektedir. Gebelikte beslenme durumu ile ortoreksiya nervoza arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinin gebenin ve yenidoğanın sağlığı için önemli olduğunu ve multidisipliner bir yaklaşım ile çözümlenmesi gerektiğini göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Ortoreksiya nervoza, gebelikte beslenme, sağlıklı beslenme takıntısı, gebelik

The aim of this study was to evaluate the obsessions of healthy eating (orthorexia nervosa) and eating attitudes and behaviors of pregnant women. The study was carried out with pregnant individuals referred to Liv Hospital Ankara Hospital Gynecology Clinic within 3 months after the decision of Baskent University Medical and Health Sciences Research Board. Pregnant individuals; socio-demographic characteristics, nutritional habits, pregnancy information, nutritional information, nutritional orders and physical activity status and levels were obtained by questionnaire and Healthy Nutrition Obsession Scale (ORTO-15), which contains 15 questions, was applied to determine healthy nutritional obsessions. In addition, 24-hour food consumption of the individuals was recorded. Eating Attitude Scale (EAT-40) was used to determine eating attitude and behavior disorder. The average age of the pregnant women was 30.24 ± 4.93 years. Average gestational period of the pregnant women was 25.14 ± 10.43 weeks. The average pre-pregnancy body weight of the women who participated in the study was 61.01 ± 9.97 kg, while the average (current) pregnant body weight was 69.73 ± 10.0 kg. When the pre-pregnancy BMI values of the pregnant women are examined, 8.6% of the pregnant women are weak (BMI ≤ 18.5 kg / m2), 70% are at normal weight (BMI = 18.5-24.9 kg / m2), 18.6% are slightly obese (BMI=25-29.9 kg / m2), and 2.9% were obese (BMI ≥ 30 kg / m2). The daily energy consumption of pregnant women was 2222.76 ± 380.82 kcal. The energy consumed by the pregnant women from protein, fat and carbohydrate were determined as 17.71±3.58, 45.97±8.029 and 36.31±7.13 respectively. According to the reference level in the unique nutritional guide Turkey, the average consumption of pregnant women meet with references respectively; Vitamin A 240%, vitamin B1 97%, vitamin B2 145%, niacin 235%, vitamin B6 98%, vitamin C 152%, potassium 75%, folic acid 30%, vitamin B12 185%, calcium 116% and iron 93%. Night sleep periods of pregnant women were 8.14 ± 1.71 hours. In the study, healthy eating obsession was found in 21.6% of pregnant women. There was statistically significant relation between age and ORTO-15 scores (p <0.05). Orthorexia nervosa was detected in 8.2% of high school graduates, 44.2% of junior college graduates, 24.4% of university graduates and 10.9% of master and doctoral graduates. No healthy eating obsession was detected in pregnant individuals with primary and secondary education but there was no significant difference between educational status and ORTO-15 scores (p> 0.05). It was determined that pregnant women with eating attitude and behavior disorder were in 36 - 45 age range and the average scale was 34.82 ± 24.04. The relation between EAT-40 score of pregnant women and gestational period and body weight (kg) gained during pregnancy was negative and significant (p<0.05, p<0.01). There was no significant relationship between BMI and EAT-40 scores (p>0.05). A positive and significant relation was found between the EAT-40 score and the intakes of protein and calcium and iron (p<0.01, p<0.05). Significant relationship was found between EAT-40 scores and smoking and alcohol consumption of pregnant women (p<0.01, p<0.05). The results show that pregnancy is an important and critical period for eating disorders. It shows that evaluation of the relationship between nutritional status and orthorexia nervosa during pregnancy is important for the health of pregnant and newborn and should be solved with a multidisciplinary approach.Keywords: nutrition in pregnancy, orthorexia nervosa, pregnancy, healthy nutrition obsession