Ofis saatli ve nöbetli çalışan erkeklerin hedonik açlık düzeyleri ile beslenme durumları ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Hedonik açlık, vücudun ihtiyacı olmadığı halde, lezzetli besinlere karşı aşırı yeme isteğinin duyulması sonucunda, besinin tüketilmesinden zevk alma kavramıdır. Günümüzde obezojenik yaşam tarzı ve çalışma koşullarının değişmesi bireylerin besin tüketimini etkilemektedir. Bireylerin besin tüketimlerini etkileyen hedonik açlık ve uyku kalitesinin saptanması önemlidir. Bu çalışma; ofis saatli ve nöbetli çalışan bireylerin hedonik açlık durumları ile beslenme durumları ve uyku kalitesi arasındaki ilişkiyi göstermek amacıyla planlanmıştır. Çalışma, Haziran 2019 – Ağustos 2019 tarihleri arasında Ankara 'da yaşayan 25 – 40 yaş arası gönüllü 64 ofis saatli çalışan ve 64 nöbetli çalışan erkek birey olmak üzere toplam 128 erkek yetişkin üzerinde yürütülmüştür. Bireylerin kişisel özelliklerine, sağlık bilgilerine, beslenme alışkanlıklarına ve fiziksel aktivite düzeylerine ilişkin bilgileri saptamak amacıyla anket formu, hedonik açlık durumlarını belirleyebilmek amacıyla Besin Gücü Ölçeği (BGÖ) uygulanmıştır. Bireylerin uyku kalitesini ölçmek için Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi (PUKİ), Görsel Analog Skalası(VAS) ölçeği ile besin tüketimi değerlendirilmiştir. Bu çalışmadaki; ofis saatli çalışanların yaş ortancası 33.50[2.00] yıl olup, nöbetli çalışanların ise 26.00[4.00] yıldır. Ofis saatli ve nöbetli çalışanların sırasıyla Beden Kütle İndeksi (BKİ) ortalaması 25.8±2.75 kg/m2 ve 25.3±2.25 kg/m2 iken ;vücut yağ oranı ortalamaları ise 21.2±4.34 ve 19.7±4.25' dır. Ofis saatli çalışanların BGÖ toplam puanı 4.8±2.49 ve nöbetli çalışanların ise 4.4±2.65 olarak saptanmıştır(p>0.05). Ofis saatli çalışanların hedonik açlık oranı %43.8 ve nöbetli çalışanların ise %57.8 değerlendirilmiştir (p>0.05). Çalışma durumu ile gece/gündüz uykudan kalkıp ufak tefek atıştırmalık yapma durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p=0.001). Ofis saatli çalışanların toplam BGÖ puanı arttıkça öznel uyku kalitesi pozitif olarak artmıştır (p<0.05). Nöbetli çalışanların ise toplam BGÖ puanı arttıkça ara öğün sayısı artmaktadır (p<0.05). Ofis saatli çalışanların toplam BGÖ puanı arttıkça kremalı pasta, gazlı içecekler, fast-food, kuruyemiş çeşitleri, dondurma ve meyve tüketimleri isteği (p<0.05) ;PUKİ toplam puanları arttıkça gazlı içecekler, patates kızartması, ekmek çeşitleri, makarna, hamur işleri, kuruyemiş çeşitleri, dondurma ,meyve tüketimleri isteği pozitif yönde artmaktadır(p<0.05). Nöbetli çalışanların fast-food, ekmek çeşitleri ve hamur işleri tüketim isteği artıkça BGÖ toplam puanları pozitif yönde arttmaktadır (p<0.05). Ayrıca meyve tüketim isteği arttıkça PUKİ toplam puanı azalmaktadır(p<0.05). Ofis saatli çalışanların hedonik açlığı olan bireylerde zayıflama diyeti uygulama sıklığı daha fazla olduğu saptanmıştır (p<0.05). Ofis saatli çalışanlarda vücut ağırlığı (kg) artıkça BGÖ toplam puanının pozitif yönde artmaktadır (p<0.05). Ofis saatli çalışanlarda enerji (kkal/gün) alımı artıkça vücut yağ yüzdesi (%) (p<0.05); nöbetli çalışanlarda da enerjinin yağdan gelen yüzdesi arttıkça BKİ(kg/m2) ve iskelet kas kütlesi(kg) artmıştır(p<0.05).Ofis saatli çalışanlarda enerjinin yağdan gelen yüzdesi arttıkça ve nöbetli çalışanlarda ise enerjinin karbonhidratlardan gelen yüzdesi arttıkça PUKİ toplam puanının azaldığı bulunmuştur (p<0.05). Uyku kalitesini ve hedonik açlığa neden olan faktörlerin belirlenmesi bireylere özgü planlanacak beslenme ve fiziksel aktivite programlarına daha doğru yönlendirmeler yapılmasına, bireylerin beslenme alışkanlıklarını ve uyku düzenlerini iyileştirilmesine ve obezitenin önlenmesi ve tedavisine yönelik başarının arttırılmasında katkı sağlayacaktır. Katılımcı sayısının az olması bu çalışmanın kısıtlılığı olarak düşünülmektedir. Bu nedenle bu çalışma daha geniş çaplı yapılacak benzer çalışmalarla desteklenmelidir.

Hedonic hunger is the concept of peasure the consumption of food as a result of the desire to eat excessively against delicious foods even though the body not need them. Nowadays, it is important to determine hedonic hunger and sleep quality in order to establish a balanced relationship between the changes in obesogenic lifestyle and working conditions and food comsuption.This study was conducted on a lot 128 male adults,64 office worker and 64 shift worker aged between 25 and 40 years living Ankara between April 2019 and January 2019. A questionnaire form was applied to determine the personal characteristics ,their chronic disease eating habit and physial activity of the individuals.In order to determine hedonic hunger status, Food Power Scale (PFS) was applied.Some of the factors taht can affect individuals hunger status Pittsburgh Sleep Quality İndex(PSQI),Visual Analogue Scale(VAS) scales and food intake were evaluted .In this study; the median age of office workers were 33.50[2.00] years,shift workers were 26.00[4.00] years; the average body mass index(BMI) of office workers 25.829± 2.75 kg / m2 and 25.342±2.25 kg / m2 for shift workers; the mean of office workers body fat ratio was 21.253±4.34 and 19.715±4.259 for shift workers. The PFS total score of the office workers was found to be 4.89±2.49 points and 4.43±2.65 points for shift workers.Hedonic hunger average was found to be higher in office workers (p>0.05). Hedonic hunger rate of office hours workers were 43.8% and 57.8% of workers were evaluted (p>0.05).Significant was found between work status and waking from sleep to day or night of small snack consmption in this study(p=0.001). It was observed that the office workers who took part in increased the PSQI sub-factor( subject sleep quality) score the study, so snack consumption increased in nightly wakening.(p<0.05).It was observed that office workers who took part in increased the PFS score the study ,so PSQI sub-factor( subjective sleep quality) score increased (p<0.05). It was observed that shift workers who took part in incresased the total PFS and PFS sub-factor( food available) scores the study, so number of snack increased(p<0.05). Office workers consumption cream cake and soft drinks and fasf-food,nuts ,ice cream and fruit and the positive correlation between the total PFS score was found statistically significant(p<0.05).Shift workes consumption fast-food,bread types, pastries and the positivite correlation between the total PFS score was found statistically significant (p<0.05). Shift workes consumption fruit and the negative correlation between the total PSQI score was found statistically significant (p<0.05). It was determined that the number of weight-loss dietary regimen was higher in office worker with hedonic hunger (p<0.05).It was observed that office workers who took part increased the total PFS score the study,so total body weight increased positively (p<0.05). The percentage of body fat (%) as energy (kcal / day) intake increases in office worker (p <0.05); BMI (kg / m2) and skeletal muscle mass (kg) increased as the percentage of energy from fat increased in shift workers (p <0.05).It was found that as the percentage of energy increased from fat in office worker anda the percantege of energy from carbonhyrates increased in the shift worker,the total PSQI score decreased(p<0.05).Determining the factors that cause sleep quality and hedonic hunger,to provide more accurate guidance to the nutrition and physical activity programs to be planned for individuals,to improve the nutritional habits and sleep patterns of individuals will help to improve the success of obesity prevention and treatment .The limited number of participants is considered to be limitation of this study. Further studies are needed to investigate factors affecting sleep quality and hedonic hunger