dc.description.abstract | - 52 - ÖZET Diabetes raellitus, hiperlipidemi ve obezite sıklıkla birarada blunabilen, oldukça sıkı komplikasyonları ile dikka ti çeken metabolik bozukluklardır. Komplikasyonlarından ko runmak metabolizma bozukluğunun kontrol altına alınması ile mümkündür. Diabet, hiperlipidemi ve obezitenin tedavileri ayrı ayrı özellikler arzederler. Fakat her üç olayda etkinliği tartışılmaz ve ortak tedavi yöntemi diyettir. Diyet içeriği zamanla değişime uğramış, özellikle 1970'li yılların ortala rından bu yana yüksek oranda lif içeren diyetler kullanılmaya başlanmıştır. Diyetlerdeki lifsel madde çokluğu; iştah merkezini suprese eder. Gastrointestinal mukozadan emilimi azaltır, ay rıca gastrointestinal motiliteyi arttırmak suretiyle besinle rin emilim süresini kısaltır. Lifsel maddelerin emilmeyişi ve kalori değerlerinin olmayışı önemli bir özelliktir. Guar; bu özelliklere sahip, cynamopsis tetragonolobus adlı bitkiden elde edilen bir maddedir. Emilmez, kolonlarda bakteryel floranın etkisi ile kısmi olarak yıkılır. Özellikle post randiyal kan glikozu ve LDL-kolesterol düzeylerini azal tıcı etkisi olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Yapılan çalışma guar'ın açlık kan glikozu, lipidleri,- 53 - obezite ve barsak absorpsiyonuna etkisini içermektedir. Ayrı ca yan etkileri, kan, SGOT, SGPT ve ürik asit düzeylerine et kisi araştırılmıştır. 25 kişilik NIDDM'lu hastalarda guar öncesi 147,08+ 51,31 mg/dl olan kan glikozunun, iki aylık guar uygulaması sonu 116,12+29,36 mg/dl'ye düştüğü tespit edilmiştir (P<0,01) (Tablo 1). Hastalarda guar öncesi 3 aylık dönemde kan glikoz düzeyleri sabitti. Ayrıca hastaların guar öncesi ve guar per- yodunda diyet ve aldıkları ilaçlarda değişim yapılmamıştı. 25 kişilik aynı grubta guar'ın kan lipid düzeylerine etkisi araştırılmıştır. Guar öncesi 1095,32+220,11 mg/dl olan kan total lipid seviyesi, iki aylık guar uygulaması sonu 963,88+202,93 mg/dl olarak bulunmuştur (P<0,01) (Tablo 2). Aynı grupta guar öncesi 286,76+64,89 mg/dl olan kan koleste rolü, guar uygulaması sonu 248,08+53,02 mg/dl olarak tespit edilmiştir (P<0,001) (Tablo 3). 22 kişide yapılan trigliserit tayinleri ise 193,18+88,26 mg/dl - 178,27+93,71 mg/dl olarak bulundu (P<0, 05) (Tablo 4). 23 kişilik obez grupta 10 gr/gün guar verilerek yapı lan çalışmada guar öncesi 95,95+17,40 kg olan ortalama vücut ağırlıkları, iki aylık guar uygulaması sonu 90,52+15,67 kg olarak gözlenmiştir (P<0,001) (Tablo 5). Bulgular; sabah 5 gr, akşam 5 gr yemeklerle verilen guar'ın açlık kan glikozunu, kan total lipid ve kolesterol düzeyini, vücut ağırlığını azaltmada etkili olduğunu göster mektedir, kan trigliseritlerine ise etkisizdir. Bu aşamadan sonra tek doz verilen guarın barsak emilim fonksiyonuna etkisi D-xylose absorpsiyon testi aracılığıyla araştırılmıştır. 13 sağlıklı kişide guar öncesi 36,66+6,81 mg olan kan D-xylose absorpsiyon düzeyinin tek doz guar'la 29,03+7,78 mg'a düştüğü gösterilmiştir (P<0,01) (Tablo 6).- 54 - Aynı testte 5 saatlik idrarla D-xylose atılımı guar öncesi % 38, 94+11, 62'den, % 30,29+8,70'e düştüğü bulunmuştur (P< 0,05) (Tablo 6). Bu çalışma guar'ın barsak absorpsiyonunu azaltmada et kili olduğunu, indirekt olarak besin emilimini azalttığını gösteren bir kanıt olarak yapılmıştır. Toplam 42 kişide yapılan sorgulamalarda guar'ın çok azında batında şişkinlik, gaz, hafif diyareye neden olduğu, doz azaltmaya veya ilacı kesmeye gerek olmadığı tespit edil miştir. Ayrıca 10 kişide guar'ın iki aylık uygulamasının kan SGOT, SGPT, ürik asit düzeylerine' etkili olmadığı gösteril miştir. Bulgular; guar'ın hiperglisemi ve hiperlipidemide di ğer tedavilerle birlikte kullanılmasının etkili olduğunu, önemsenecek yan etkileri olmadığını göstermektedir. Çalışmanın tüm sonuçları Tablo 9'da toplu olarak gö rülmektedir. Tablo 9 Guar'ın D-Xylose Emilim Kan Glikozu Lipidleri ve Obezite Üzerine Etkisi GUAR Öncesi Sonrası Art. St. Art. St.Ort. - Sapma Ort. - Sapma D-XYL0SE (kan) (mg)/dl 36.66 + 6.81 D-XYL0SE (idrar) (%) 38.94 + 11.62 KAN GLİKOZU (mg)/dl 147.08 + 51.37 T.LIPİD (mg)/dl 1095.32+270.1 KOLESTEROL (mg)/dl 286.76+64.89 TRİGLİSERİT (mg)/dl 193.18 +88.26 OBEZİTE (Kg) 95.95 + 17.41 | |