Tip 1 diabetes mellituslu çocuklarda asemptomatik santral diabetik nöropati sıklığının uyandırılmış işitsel, görsel ve duyusal potansiyeller ile incelenmesi

Abstract

35 ÖZET Asemptomatik diabetik ansefalopatinin sıklığını araştırmak amacı ile görme, işitme ve duyu bozuklukları olmayan Tip I diabetik çocuklarda uyandırılmış somatosensoriyel (SEP), vizüel (VEP) ve işitsel (BAEP) uyandırılmış potansiyelleri incelendi. Hastalık süreleri 6 ay ile 11 yıl arasında (ortalama 4.6±2.6 yıl), yaşlan ise 6 yıl ile 17 yıl (ortalama 11,1±3.24 yıl) arasında değişen, diabet kontrol derecesi orta olan (bir yıllık ortalama HbAlC: % 10.97 ±4.02), 21'i kız (%58), 15'i erkek (% 42) toplam 36 diabetik çocuktan elde edilen sonuçlar benzer yaş ve cinsiyetteki 10 normal çocuk ile karşılaştırıldı. SEP, VEP ve BAEP bozuklukları ile yaş, cinsiyet, hastalık süresi, diabet kontrol derecesi ve eklem hareketi kısıtlılığı arasındaki ilişkiler değerlendirildi ve şu sonuçlara varıldı. Supraspinal (merkezî) somatosensoriyel iletide herhangi bir bozukluğa rastlanmazken median sinir (el bileği-C7: p<0.001, elbileği-skalp: p<0.001) ve tibial sinir (ayak bileği-skalp: p<0.05) SEP latansları kontrol grubuna oranla anlamlı olarak uzamıştı. Bu bulgular tip I diabette his kusurları (vibrasyon ve eklem konum hissi bozukluları) olmadan önce de duyusal yolun spinal ve distal periferik bölümlerinde sinir ileti hızının azaldığını buna karşılık supraspinal iletinin normal olduğunu göstermektedir. Sağ göz, sol göz ve interoküler VEP (P100) latanslan kontrol grubuna oranla belirgin olarak gecikmişti (herbiri için p-cO.001). Bu durum diabetli hastalarda görme bozukluğu ve/ veya retinopati olmadan önce de optik sinir iletisinde bilateral bir gecikme olduğunu göstermektedir. BAEP ile yapılan işitme yollarının incelenmesinde I., II. ve III. dalga mutlak latansları normal, buna karşılık IV. dalga mutlak latansları (sağda p<0.001, solda p<0.05) ve V. dalga mutlak latansları (sağda p<0.05, solda p<0.001) uzamış olarak tespit edildi. interpik latanslarının incelenmesinde ise I- V arasında (sağda p<0.05, solda p<0.001) ve I-III arasında (solda p<0.05) belirgin gecikme vardı. I. dalganın normal olması ile birlikte I-III ve I-V interpik latanslarının anlamlı uzaması, patolojinin periferik (akustik sinir) olmaktan çok beyin sapındaki (santral) işitme yollarına bağlı olduğunu düşündürdü. IV. dalga mutlak latansının uzaması beyin sapında ponsun üst kısmının (lateral lemniscus) ve V. dalga mutlak latansının uzaması ise orta beyinin (inferior colliculus) tutulduğunu göstermekteydi.Yaş, cinsiyet ve eklem hareketi kısıtlılığı ile SEP, VEP ve BAEP bozuklukları arasında bir korelasyon saptanamadı. Buna karşılık diabet süresi ile BAEFin sadece I-V interpik latansları arasında zayıf bir korelasyon tesbit edildi. Bu bulgular sinir ileti bazındaki bozuklukların hastalığın başlangıcından itibaren ortaya çıkabileceğini düşündürmektedir. BAEP, VEP ve SEP latanslarında görülen uzamalar ile diabet kontrol derecesini gösteren HbAlC düzeyi arasında bir ilişki saptanaması sinir ileti hızlanndaki gecikmelerin rever- sibl metabolik değişikliklere bağlı olmadığım göstermektedir. Bu bulgu mevcut patolojilerin ya irreversibl metabolik-toksik bozukluklara yada sinir dokusundaki yapısal değişikliklere (örne ğin endonöral mikrovasküler bozuklukluklar) bağlı olabileceğini düşündürmektedir. Tibial SEP latans uzamaları ile VEP ve BAEP bozuklukları arasında da zayıf bir korelasyon bulundu. Gerçekten de çalışmamızda periferik SEP patolojisi olan 13 hastanın 1 Tunda (%84.6) BAEP ve /veya VEP patolojisi vardı. Buna karşılık 6 hastada SEP patolojisi yok iken BAEP ve /veya VEP patolojisi vardı. Bu nedenle periferik duyu bozuklukları ile merkezî bozukluklar arasında her zaman paralel bir ilişki olduğunu söylemek mümkün değildir. BAEP, VEP ve SEP patolojilerinden herhangi birine sahip olan 18 hastadan ancak üçünde bozuklukların bir arada bulunması Tip I diabette sinir sisteminin diffüz olarak tutulmadığım göstermektedir. Bu nedenle sinir sisteminin bazı bölümlerinin nörotoksik hasara karşı daha duyarlı, bazı bölümlerinin ise daha direçli olduğunu düşünülebilir. Çalışmaya alman hastaların, işitme bozukluğu olmamasına rağmen %39'unda BAEP patolojisi, görme bozukluğu ve retinopati olmamasına karşın %25'inde VEP patolojisi saptanmıştır. 17 hastada BAEP ve VEP patolojilerinden bir ya da ikisi mevcuttu. Bu sonuçlar hastalanmadaki asemptomatik diabetik ansafalopati sıklığının (%47.2) periferik nöropatiye oranla (%36.1) daha yüksek olduğunu göstermektedir. Çalışmamızın sonuçlan yaş, cinsiyet, diabet kontrol derecesi, işitme bozukluğu, görme kusurları, retinopati ve eklem hareketi kısıtlılığından bağımsız olarak ve kısmen de periferik duyusal nöropatiye ve diabet süresine bağımlı olarak diabetik çocukların yaklaşık yansında santral elektrofizyolojik bozuklukların mevcut olduğunu göstermekte ve bu uyandırılmış potansiyel değişikliklerin ileride gelişebilecek semptomların habercisi olabileceğini düşün dürmektedir.