Telekomünikasyon alanında rekabet hukuku açısından hâkim durumun kötüye kullanılması

Abstract

Serbest piyasa ekonomisinin var oldugu ülkelerde rekabetin gerekliligi tartısılmazdır.Rekabet, tesebbüsleri daha kaliteli ve daha düsük fiyatlarla rakiplerinden daha fazla ürün vehizmet sunmaya yönelten bir süreçtir. Bu sayede ekonomik verimlilik artar ve kaynakların etkindagılımı saglanır. Böylece refahın artısı toplum genelinde hissedilir.Türk hukuk sisteminde rekabet hukuku konusunu düzenleyen yasa, RKHK'dır. Rekabethukukunun esas amacı, rekabet düzenini korumaktır. Bu amaç dogrultusunda iki önemli hedefimevcuttur. lki, bir veya birkaç büyük isletmenin piyasada hâkim durumu kötüye kullanmalarınıengelleyici kurallar koymak, ikincisi de birbirleriyle ya da baskaları ile rekabet etmesi gerekenisletmelerin bir araya gelerek, rekabeti kısıtlandıracak anlasmalar yapmalarına ve uygulamalarınaengel olmaktır.Konu açısından hâkim durum kavramının üstünde durmak faydalı olacaktır. Serbestpiyasa ekonomilerinde bazı tesebbüslerin piyasalarda büyüyerek hâkim duruma gelmelerimümkündür. Ancak RKHK m. 6'da hâkim durumda bulunmak degil, hâkim durumu kötüyekullanmak hukuka aykırı ve yasak kabul edilmistir.Hâkim durum belirlenirken, dikkat edilmesi gereken bazı ölçütler vardır. Hâkimdurumdan bahsedebilmek için öncelikle, bir piyasa tanımlamasının yapılması gereklidir. Dahasonra belirlenen piyasada, sorusturulan isletmenin gerçekten de hâkim durumda olup olmadıgınıntespiti yapılmalıdır. Bu nedenle söz konusu tesebbüsün pazar gücü incelenmektedir. Pazar gücüdegerlendirilirken, göz önünde bulundurulan kriterlerden en önemlisi pazar payıdır. Bunun yanısıra, pazar payının zaman içindeki degisimi, piyasanın özellikleri, rakiplerin pazar payları gibiunsurlar da göz önünde bulundurulmaktadır. Bu unsurların incelenmesi sonucunda isletmeninhâkim durumda bulunduguna kanaat getirilirse, hâkim durumun kötüye kullanılıpkullanılmadıgına bakılmaktadır. RKHK m. 6'da tahdidi olmamakla beraber kötüye kullanmahalleri sayılmıstır.Bilgi ve teknoloji, telekomünikasyon sektöründe yasanan gelismeler sayesinde her günhayatımıza yenilikler kazandırmaktadır. Telekomünikasyon sektörü, uzun yıllar boyunca dogaltekel niteligine sahip olmustur. Sektörün liberallesmesi, uzun yıllar devlet tekelinde yürütülenhizmetlerin özel sektörlere devredilerek mümkün oldugu kadar rekabete açılması, yasal girisengellerinin kaldırılmasına baglıdır.viSektörün bazı bölümlerinde görülen piyasa aksaklıları, sektörün tamamen rekabeteaçılması önünde ciddi bir engeldir. Rekabete açılamayan, tekeli elinde bulunan tesebbüslerinrekabete aykırı faaliyetlerinin engellenmesi gerekmektedir.Bu konuda yeterli regülasyonların yapılmaması, sektöre yapılan yatırımlarıengelleyecektir. Düzenlemenin en temel gerekçelerinden biri, dogal tekel niteligi gösterenpiyasalarda ortaya çıkan piyasa aksaklıklarının toplumsal refahı azaltması ve kamu yararınıolumsuz yönde etkilemesidir. Ancak bu sektörün regülasyonu sadece teknik düzenlemelerleolmamaktadır. Teknik düzenlemelerin yanında, hukuki düzenlemelerin de saglam bir yapıdaolması ülkedeki bilisim sektörünü de saglamlastıracaktır.2004 yılı basında TTAS'ın ses iletimi ve altyapısındaki yasal tekel hakkının sona ermesiile birlikte pazarın rekabetçi bir yapıya hemen kavusması elbette mümkün olmamıstır. Bu nedenleilgili kurumlar olan 4052 sayılı Kanun'la kurulmus olan ve sektörde düzenleme görevini yerinegetirmeyi ve sektörün saglıklı islemesini amaç edinen Telekomünikasyon Kurumu ve ekonominingenelinde rekabetin tesis edilmesi için faaliyet gösteren Rekabet Kurumu'na her zamankindendaha çok görev düsmektedir.

The necessity of competition in countries having free market economy is disputable.Competition is a very important process that directs economial units to be effective and tooffer more products and services with higher quality and lower prices than the competitors.Therefore effective distrubution of the resources is obtained. Thus economical efficiency andincrease in welfare are seen in the society in general.The one and only law regulated in terms of copmpetition law within Turkish lawsystem is RKHK. The prior and determining purpose of the competition law is to protectcompetition order. There are two important targets of competition law in terms of this purposementioned before. The first one is to lay down rules for preventing one or more companiesfrom abusing their dominant position in the market. The second one is to prevent contractsmade between companies limiting the competition and to prevent the execution of thesecontracts made between companies that must compete with others.It will be beneficial to focus on the dominant position concept in terms of our subjectmatter. It is possible for some enterprises within free market economies to grow and becomedominant. However in RKHK article 6; being in dominant position is not found against lawsbut abusing this dominant position is found to be against laws and it is prohibited.While determining the dominant position there are some benchmarks to take intoconsideration. In order to talk about dominance, first of all a market definition must be made.It is necessary to determine the market as product and geographical area while makingdominant position analysis. In order to make this determination, barriers appear in the tradeof said products between countries and regions are examined. The regions and countriesdetermined by these barriers are evaluated as separate geographical markets.The second phase of dominant position procedure is to examine whether the companyinvestigated within product and geographical market determined in the first phase is really indominant position or not. For this reason, the evaluation of the market power of the saidenterprise is made. While evaluating the market power, the most important criterion toconsider is the market share. In addition to this, changes in the market share in time,characteristics of the market and market share of the competitors are other aspects to take intoconsideration. As a result of examining these aspects if it is thought that the enterprise is in aviiidominant position, now we will consider if the dominant position is abused or not as a thirdphase. Although there is no restriction in RKHK article 6, the abuses are stated one by one.Due to the developments in knowledge and technology and telecommunicationsectors, everyday new directions are opened up before us. Telecommunication sector has thecharacteristic of a natural monopoly for long years. Sector?s becoming liberal depends oneliminating the barriers of lawful access by assigning the services executed in state monopolyduring long years to private sectors and by opening them to competitive environment.Market defects seen in some parts of the sector are serious barriers before engaging thewhole sector in competition ıt is important to prevent the activities of the enterprises havingthe monopoly power that are against competition.In sufficient number of regulations will effect the investments made in the sector. Themost important justification of the regulation is that the market defects in markets of naturalmonopoly decrease the social welfare and effects the public benefits in a negative way.However, the regulation of this sector shall not be made by technical regulations. Along withthe technical regulations, making juridical regulations strong will strengthen the informationsector within the country.At the beginning of the year 2004, by terminating the legal monopoly right of TTAS interms of voice transmission and infrastructure, it was of course not possible to have acompetitive market in terms of this issue immediately. For this reason, more responsibility isassigned to the relevant institutions. The most important institutions among these are foundedby Law No. 4052; Telecommunication Institute aims to have the responsibility of regulationin the sector and to make the sector operation healthily and Competition Authority displaysactivities for establishing competition in the economy in general.