Kurumsal yönetim uygulamalarında yakınsamaya hukuksal düzenleme ve piyasa dinamiklerinin etkisi

Abstract

2000'li yıllarda ardarda patlak veren şirket skandalları kurumsal yönetimi bütün dünyanın gündemine oturtmuştur. OECD kurumsal yönetim ilkelerinin 1999'da yayınlanıp 2004'de revize edilmesinden sonra da bir çok ülke kendi kurumsal yönetim kodlarını yayınlamıştır. Kurumsal yönetim, şirketlerde yönetim kurulları, şirket üst yönetimi, çalışanlar, hakim ortak(lar), küçük hissedarlar ve diğer menfaat sahiplerinin çıkarlarını buluşturur, gerekli kontrol ve dengeyi sağlar. İyi bir kurumsal yönetimin temel prensipleri, adillik, sorumluluk, hesap verebilirlik ve şeffaflıktır. Kurumsal yönetimin odak noktası yönetim kuruludur. Yönetim kurulunun oluşumu, üyelerinin nitelikleri, ve işleyişi bütün dünyada kabul edilen kurumsal yönetim temel prensiplerinin uygulanabilirliğinde önemli rol oynar. Tezimizde, New York Borsası kurumsal yönetim standartları esas alınarak İngiltere, Fransa ve Almanya ve Türkiye'de kurumsal yönetim ilkeleri ile Avrupa Birliği'ndeki ilgili direktifler ve tavsiye kararları incelenmiştir. Yönetim kurulunun oluşumu, üyelerin nitelikleri ve etkin işleyişinde hukuksal düzenlemeler açısından bir yakınsama olup olmadığına bakılmıştır. Piyasa dinamiklerinin etkisini görmek için ise, her dört ülkenin, Amerikan Depo Sertifikası programı çerçevesinde, New York Borsası'nda veya tezgatüstü piyasalarda hisseleri alınıp satılan şirketlerinin kurumsal yönetim uygulamalarına bakılmıştır. Hukuk sistemleri ve şirketlerin mülkiyet yapıları farklı olmasına karşın İngiliz ve Fransız kurumsal yönetim ilkelerinde ve şirketlerin kurumsal yönetim uygulamalarında önemli bir yakınsama bulunmuştur. Ancak aynı bulguyu Alman ve Türk şirketleri için söylemek mümkün değildir. Bu iki ülkedeki yakınsama geriden gelmektedir. Bunda gerek hukuk yapıları, gerekse şirketlerin mülkiyet yapıları bu farklılıkta etken unsurlardır.

Corporate governance gained accelerating importance in the aftermath of corporate scandals in the years 2000. Many countries issued their own codes after OECD Corporate Governance principles were issued in 1999 and revised in 2004. Corporate governance protects the rights of minority shareholders, together with the stakeholders including the employees, and ensures check and balances between the company and all these parties. Fundamental principles of good corporate governance are fairness, responsibility, accountability and transparency. The linchpin of good governance is the board. The way the board is composed, qualifications of the board members and efficient board practices ensure the globally accepted principles of good governance. In our thesis, we examined the Corporate Governance Codes of UK, Germany, France and Turkey together with the relevant EU directives and recommendations. We made comparative analysis of these codes and the relevant EU recommendations with the Corporate Governance Standards of New York Stock Exchange to see if there is any convergence from the legal perspective. We then studied the corporate governance practices of the ADR companies of these countries to observe the market enforcement. We found out that although the legal origins of UK and France are different, there is not only convergence in the codes, but also in the corporate governance practices of the company?s. However, such full scale converge cannot be observed in the German and Turkish Codes, or the company practices The legal infrastructure, and the ownership structure of the companies in these countries create obstacles on the way to convergence.