İnsan beyin tümörlerinde nitrotirozin düzeyleri ve nitrik oksit metabolizması değişikliklerinin lipit peroksidasyonuları üzerine etkileri

Abstract

VII. ÖZET Nitrik oksit ( NO ); Nitrik oksit sentaz ( NOS ) isimli enzim ailesi tarafından amino asit L-arginin'den sentezlenen serbest radikal bir gazdır. Nitrik oksit düzeylerini belirlemede stabil son ürünleri nitrit ve nitrat, sıklıkla indirekt bir gösterge olarak kullanılmaktadır. Peroksinitrit, nitrik oksit ile süperoksit radikali arasındaki reaksiyonla hızla oluşan, kısa ömürlü, kuvvetli bir oksidandır. Nitrotirozin ise peroksinitrit veya NO 'in diğer radikaller ile tirozini nitrolaması sonucunda meydana gelen stabil son üründür. Nitrotirozinin peroksinitrit oksidasyonunun son ürünü olduğu kabul gördüğünden beri, konsantrasyonunun tayini in vivo NO-bağımlı hasan belirlemede `marker` olarak kullanılmaktadır. Lipit peroksidasyonun ölçümü ise doku hasarının mükemmel bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bazı çalışmalarda endojen üretilen NO 'in, tümör hücrelerine direkt sitotoksik etki ettiği ve hücre ölümüne yol açtığı gösterilmiştir. Çoğu raporlar ise NO'in tümör gelişiminde, yayılmayı kolaylaştırmada ve anjiogenezisi artırmada rol oynadığım bildirmektedir. Jenkins ve arkadaşları nitrik oksidin tümör neovaskülarizasyonu için sinyal iletiminin bir parçası gibi davrandığım göstermişlerdir. Andrade ve arkadaşları ise endojen NOS'm inhibisyonunun tümör kan akımım azalttığım bildirmişlerdir. Bu araştırmalarda reaktif nitrojen türlerinin kanser ile ilişkili farklı yorumlan tartışmaya açık sonuçlar içermektedir. Çalışmamızda insan beyin tümör dokulannda ve tümöre komşu çevre dokularında; nitrik oksit metabolizmasının ne düzeyde etkilendiğini, nitrik oksit metabolitleri ve nitrotirozin düzeylerindeki değişiklikleri tayin ederek inceledik. Aynca NO radikalinin lipit peroksidasyonlanna etkilerim araştırdık. Araştırmamız sonucunda insan beyin tümör dokulannda elde ettiğimiz yüksek nitrotirozin ( p<0,001 ), nirrit-nitrat ( p<0,001 ) ve TBAR-S ( p<0,001 ) düzeyleri artmış oksidatif hasarın bir göstergesi olarak kabul edilebilir. İnsan beyin tümör dokularında artmış bulduğumuz SOD aktivitelerini ( p<0,001 ) antioksidan kapasitenin indüklenmesine bağlayabiliriz. Ancak antioksidan kapasitenin artmış olmasına rağmen oksidatif hasan karşılayamadığı gözlenmektedir. 67

VIII. SUMMARY Nitric oxide is a free radical gas, synthesized from an amino acid L-arginine by the action of a family of enzymes called nitric oxide synthases. Determination of the stable end products of NO radical, nitrite and nitrate, is most often used as an indirect marker of nitric oxide production. Peroxynitrite is a short-lived and damaging oxidant rapidly formed in the reaction between nitric oxide and superoxide. Nitrotyrosine is a stable endproduct of tyrosine nitration with peroxynitrite or nitric oxide with other radicals. Since nitrotyrosine is a stable endproduct of peroxynitrite oxidation, assessment of its concentration may be useful.as a marker of NO-dependent damage in vivo. Also the measurement of lipid peroxidation is a perfect marker of tissue damage. Some studies have suggested that endogenously-produced NO is directly cytotoxic to tumour cells and induces cell death. Most reports imply that NO itself assists tumour growth, facilitates dissemination and actively promotes angiogenesis. NO may also act as a part of the signalling cascade for neovascularisation in tumours as demonstrated by the Jenkins et al. Studies of Andrade et al to date have shown that inhibition of endogenous NOS decrases tumour blood flow. In these studies the different arguments about the relation of reactive nitrogen species with cancer has discusible results. The aim of the study was to clarify the changes in the levels of nitrotyrosine and to evaluate the increased concentrations of nitric oxide metabolites in the human brain tissues and peritumoral tissues. We also measured the effects of the nitric oxide radical on lipid peroxidation. In our study nitrotyrosine ( p<0,001 ), nitrite-nitrate ( p<0,001 ) and TBAR-S ( p<0,001 ) levels were significantly high. We found that the rise in these parameters were related with the increased oxidative damage. The increase of the SOD activity ( p<0,001 ) that we observed in the human brain tumour tissues could be accepted as a sign of the increased antioxidant capacity. We also observed that although the antioxidant capacity was increased, but it wouldn't return the oxidative damage. 68