Örgütsel çevre bağlamında yönetim kurulları ve yönetim kurulu üyelerinin özelliklerinin örgüt performansına etkisi

Abstract

Kurumsal yönetim alanında yakın zamandaki gelişmeler, şirketlerin yönetim kurullarına olan ilginin önemli ölçüde artmasına neden olmuştur. Yönetim kurulları ile ilgili kapsamlı araştırmalar yapılmasına rağmen, halen bu kurulların örgütlere olan etkilerinin anlaşılmasında sınırlılıklar mevcuttur. Öncelikle, yönetim kurulları ile ilgili yapılan araştırmalarda, genellikle yönetim kurullarının yapısal özellikleri üzerinde durulmuş; örgüt ile ilgili çıktıları etkileyen kararlar yönetim kurullarını oluşturan üyelerin geçmiş deneyim ve bilgi birikimlerine dayanarak alınmasına rağmen, bu kurulları oluşturan üyelerin özellikleri çoğunlukla dikkate alınmamıştır. Kurumsal yönetim alanında yapılan araştırmaların bir sonuca ulaşamamasının temel nedenlerinden bir diğeri de, bu araştırmaların çoğunluğunda yönetim kurulu özellikleri ile örgüt çıktıları arasındaki doğrusal ilişkiye odaklanılarak, aracı ve biçimleyici değişkenlerin etkilerinin ihmal edilmesidir. Yönetim kurulu üyelerinin örgüt ile ilgili kararlarına, örgütün faaliyet gösterdiği çevrenin özellikleri etki ettiğinden, yönetim kurulları ile örgüt çıktıları ile ilgili araştırmalarda, örgütün çevresinin özelliklerinin biçimleyici etkisinin incelenmesi gereklidir. Mevcut araştırmaların bu sınırlılıklarından hareketle, bu çalışmada, farklı çevresel koşullarda yönetim kurulu ve yönetim kurulu üyelerinin özelliklerinin örgüt performansı üzerindeki etkisinin anlaşılması amaçlanmıştır. Üst-kademe yöneticiler ile ilgili yaklaşım ile birlikte kaynak bağımlılığı ve koşulbağımlılık kuramları çerçevesinde, örgütlerin görev çevrelerinin bolluk, dinamizm ve karmaşıklık özelliklerine göre farklı çevresel koşullarda, farklı özelliklere sahip yönetim kurullarına sahip örgütlerin performanslarının diğerlerine göre daha iyi olduğu varsayılmıştır. Hisseleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören 110 şirketin yönetim kurulları ve yönetim kurulu üyeleri ile ilgili verilerin analizinden elde edilen bulgulara göre, yönetim kurulunun yapısal özelliklerindense bu kurulları oluşturan üyelerin demografik farklılıkları temelindeki özelliklerinin örgüt performansı üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra, örgütün görev çevresinin bolluk ve dinamizm özelliklerinin yönetim kurulu üyelerinin farklılığı ile örgüt performansı arasındaki ilişki üzerinde biçimleyici etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Concern for board of directors considerably increased with the recent developments in the corporate governance field. Despite that extensive research was conducted, the understanding of the effects of the boards is still limited. Research on board of directors generally focused on the structural characteristics of boards and although the decisions that influence organizational outcomes depends on board members? prior knowledge and experiences, board member characteristics were mostly overlooked. This is mainly because that the majority of the corporate governance research focused mostly on the direct relation of board characteristics with organizational outcomes, and neglected the effect of intervening variables, leading to inconclusive research findings. Since the organizational environment influence the organizational decisions of board of directors, the environmental characteristics have an effect on the relation between board of directors and organizational outcomes. Deriving on the limitations of existing research, in this study, it was aimed to understand the effect of the characteristics of both the board and the board of directors on organizational performance. Building on upper-echelon, resource dependence and contingency theories, it is suggested that under different environmental conditions of munificence, dynamism and complexity; different characteristics of boards and board members will positively influence organizational performance. Based on the analysis of the board data from 110 companies which shares are publicly traded in İstanbul Stock Exchange, the findings indicate that apart from the board structure and composition, the diversity of board members on organizational performance has a statistically significant effect on organizational performance. Additionally, it was identified that munificence and dynamism conditions of task environments moderate this relation.