Sınıraşan boru hatlarının üçüncü kişilere verdiği zararlardan doğan sorumluluk

Abstract

Güngeçtikçe büyüyen dünyamızın günlük enerji ihtiyacını karşılayacak kaynaklar, büyük oranlarda denize kıyısı olmayan yerlerden çıkartılmaktadır. Büyük miktardaki bu petrol ve doğal gazın uzak mesafelerdeki tüketici pazarlara ekonomik ve verimli şekilde ulaştırılması ?sınıraşan boru hatlarıyla? sağlanmaktadır. Bu boru hatlarının geçtiği topraklarda ?transit devletler? bulunmaktadır. Türkiye'nin jeopolitik konumu nedeniyle enerji zengini Hazar bölgesi ve Ortadoğu ile tüketici Pazar olan Avrupa arasındaki en ekonomik ve güvenli transit ülke olduğu bir gerçektir.Diğer taraftan, alınan tüm önlemlere rağmen boru hatları, kaza, ihmal veya kasıt sonucu ciddi çevresel kirlenmelere yol açmaktadır. Sorumluluk hukuku gerçekleşen bu zararların tazmin edilmesinde ve sorumlu kişi veya kurumu saptamada başvurulacak başlıca hukuk alanı olmak durumundadır. Meşru bir işletme olan boru hattı tesisinde, faaliyete özgü tipik tehlikenin gerçekleşmesiyle meydana gelen zarar tehlike sorumluluğu kavramı ile izah ve çözüme kavuşturulabilir. Bunun sonucunda faaliyeti ile başkalarını nicelik ve nitelik bakımından ağır tehlikeye maruz bırakan işleten, faaliyetinden fayda sağlaması karşılığında adalet ve hakkaniyet gereği mağdurun tüm zararını gidermekle yükümlüdür. Ülkemizde de çeşitli kanunlardaki hükümlerle çözüm yolu bulunmaya çalışılan boru hattı tesisi işleteninin verdiği zarardan doğan sorumluluğu, geç kalınmasına rağmen 11.1.2011 tarihinde kabul edilip 1.7.2012 tarihinde yürürlüğe girecek 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 71. maddesinde tehlike sorumluluğuna dair genel hükmün düzenlenmesiyle çözüme kavuşmuş gözükmektedir.Devletlerin ise, tehlikeli bir işletme olan transit boru hattından kaynaklanan sınıraşan zararların önlenmesi ya da onarımındaki temel yükümlülükleri, hem uluslararası standartların uygulanmaya konması, hem de ikili ve çok taraflı anlaşmalar uyarınca yükümlenilen kontrol, gözetim, denetim ve güvenliğin sağlanması ödevlerinin, ?iyi bir hükümetten beklenen? özenin gösterilerek yerine getirmesi suretiyle yerine getirilebilir.

The resources that will meet the energy needs of our world that grows with each passing day are obtained in large quantities from land-locked regions. The economical and efficient transmittal of large amounts of petroleum and natural gas to the consumer markets in far distances is enabled by the transboundary pipelines. On the soils that these pipelines run through, there are transit states. It is a fact that due to its geopolitical position, Turkey is the most economical and safest transit country among the Caspian Sea region, which is rich in energy, the Middle East and Europe regarding consumer markets.On the other hand, despite all the precautions taken, the pipelines cause serious environmental pollution as a result of negligence, accidents or wrongful intention. The liability law is a major resource in retrieving the above-mentioned losses and determining the liable person or entity. In the pipeline, which is a legally equitable business, the damage that occurs as a result of a typical danger particular to an operation requires strict liability. As a result of this, the operator who exposes others to serious danger quantitatively and qualitatively with his activity is, by force of justice and equity, obliged to compensate all the losses of the injured party in return for gaining favor from his operation. In our country also, there has been efforts to find a solution through provisions in a variety of areas regarding responsibility for the losses that the pipeline operator causes. This problem seems to be resolved with the arrangement of the blanket clause regarding strict liability in the Article 71 of the effectuated Turkish Obligation Law despite it lateness.As for the states, it is important that they, taking the care that is expected from the governments, fulfill the duties of the prevention of transboundary losses that result from the transit pipeline, which is a dangerous activity, or of the principal obligations in its restoration; of the implementation of international standards, and of maintaining subscribed control, monitoring and safety in accordance with the bilateral or multilateral agreements.